در گذشته پشتوانه ارزها داراییها با ارزشی مانند طلا، نقره و سایر فلزات گرانبها بوده اما ارزفیات هیچ پشتوانهای به جز حمایت دولتها ندارد و ارزش آن به فاکتورهایی مانند عرضه و تقاضا اقتصادی، نرخ بهره و عرضه پول وابسته است.
ارز فیات چیست؟ آیا ارز دیجیتال به زودی جای پول را میگیرد؟ [+تاریخچه پول]
ارز فیات یکی از مفاهیم مهم در حوزه پولی و بانکی است. امروزه در کشورهای مختلف، به این اصطلاح واحد پول رایج یک کشو یا پول کاغذی میگویند. البته این بدین معنی نیست که سکههای فلزی، پول فیات نیستند!
عوامل بسیاری مانند عدم محدودیت، هزینه پایین تولید و ارزش مالی، تأثیر عمدهای بر روند تاریخی تغییر روش استفاده مردم از پول داشته است. محدودیتهای فیزیکی و کمبود منابعی مانند طلا و نقره نیز نقش عمدهای در این تغییر دارند.
در این مقاله از پول نو قرار است تا با همدیگر معنا و مفهوم این اصطلاح را یکبار برای همیشه یاد بگیریم. اگر به این مبحث علاقهمندید تا آخر این مقاله من را همراهی کنید.
ارز فیات چیست؟
طبق تعریف، پول فیات نوعی ارز کاغذی است که از پشتیبانی فیزیکی مانند طلا یا نقره برخوردار نیست. یعنی پیشتر این پشتوانه وجود داشته ولی کم کم خود پول دارای ارزش شده. ارزش و اعتبار کامل این پول به قدرت، اعتماد و سیاست ناشر آن بستگی دارد. بنابراین، هر چه قدرت کشور صادرکننده بیشتر باشد، ارزش ارز آن نیز بالاتر است. به عنوان مثال، ارز فیات ایالات متحده، دلار آمریکا است. کشورهای دیگری هم هستند که دلار واحد پولی آنهاست مانند کانادا ولی ارزش دلار آمریکا با دلار کانادا یکسان نیست.
ارز fiat برخی از کشورها مانند چین یوان (رنمینبی) است که با نشانه ¥نشان داده میشود. علیرغم قدرت اقتصادی و سیاسی بسیار بالا، این ارز در برابر دلار، یورو یا پوند انگلیس ارزش پایینی دارد. دلیل اصلی این امر سیاست اقتصادی و پولی چین است. چینیها با پایین نگه داشتن ارزش یوان نسبت به ارزهای جهانی سعی در جذب سرمایه گذاران بین المللی دارند.
با تضعیف کشور یا بحران اقتصادی یا جنگ، واحد پولی آن کشور کاهش مییابد و سقوط میکند. نمونه بارز سقوط ارز fiat در کشورها به دلیل بحران اقتصادی، ونزوئلا است. این کشور پس از درگذشت رهبر خود یعنی چاوز، دچار سقوطی شدیدتر از پیش شد به طوری که برای خرید یک قلم کالا در سوپرمارکت، مردم حجم زیادی از اسکناس میپرداختند که دیگر شمارش نمیشد بلکه وزن میشد!
یا مثلا کشور ترکیه پس از شکیت اقتصادی شدیدی که تجربه کرد، صفرهای پول ملی خود را کاهش داد تا محاسبه آن سادهتر باشد. البته ترکیه رشد اقتصادیای تجربه کرد که توانست تا حدی این کاهش ارزش پول را جبران کند.
ارز فیات به بانکهای مرکزی هر کشور اجازه میدهد تا بر بازار ملی آن کشور تسلط داشته باشند. زیرا کنترل میزان چاپ در دست مسئولان بانک مرکزی است.
یکی از معایب اصلی ارزهای سنتی در مقابل ارزهای دیجیتال این است که برای پوشش کسری بودجه، دولتها میتوانند مقادیر زیادی از این ارزها را چاپ کنند که منجر به تورم زیاد میشود.
ارز فیات چطور به وجود آمد؟
هزاران سال پیش مردم بومی هر منطقه برای تبادل کالا از روش پایاپای یا کالا به کالا استفاده میکردند. مثلا یک راس گوسفند معادل ۱۰ کیسه گندم معامله میشد. در طی زمان این نوع معامله دچار مشکل شد چون نمیشد تعیین کرد که حالا یک ران گوسفند چند کیسه گندم میشود!
به مرور راههای دیگری جایگزین شد و کار به فلزات گرانبها رسید چون قابل تقسیم بودند. این تقسیم شدن منجر به ضرب سکه شد. سکههای طلا ارزش بیشتر و سکههای نقره و برنز و آلیاژهای دیگر ارزش کمتر داشتند. به این ترتیب میشد خریدهای خرد را هم انجام داد.
بعد از مدتی برای جلوگیری از تقلب و خالص نگه داشتن فلزات سکهها، حاکمان وظیفه مهر کردن و ضرب کردن سکهها را به عهده گرفتند تا اعتبار آنها را تضمین کنند. به این صورت سکههای ضرب شده با نقش پادشاهان به وجود آمدند.
نقش داریوش هخامنشی روی سکه طلا. به این سکهها «داریک» میگفتند
این روند ادامه داشت تا جایی که حجم معاملات زیاد شد و عملا حمل و نقل و انتقال سکهها ناممکن بود علاوه بر این، دزدی و به سرقت بردن طلای تاجران به دست راهزنان رایج شده بود و کار را برای تجارت سخت میکرد.
این شد که چک و اسکناس به وجود آمد و نشان دهنده مقدار طلایی بود که یک تاجر با خود دارد. بانک هم به همین طریق به وجود آمد. تاجران طلای خود را به شخصی بانفوذ میسپردند و او روی برگه یا پوست امضا میکرد و مینوشت که فلان شخص این مقدار طلا پیش من دارد و معامله انجام میشد.
چین را میتوان خاستگاه اولین ارز فیات کاغذی در نظر گرفت. در سلسله تانگ پادشاهان تصمیم گرفتند به جای طلا، نقره یا برنز از پول کاغذی استفاده کنند.
اما استفاده از این نوع ارز در کشورهای غربی از قرن هجدهم آغاز شد. کشورهای غربی، به ویژه در طول جنگ، از ارزهای فیات برای محافظت از ذخایر طلا و نقره خود استفاده کردند.
ارز فیات چگونه کار میکند؟
پس از تغییر و تحولاتی که برای شکل پول به وجود آمد، دیگر کم کم اعتبار خود آن فرد جایگزین طلا میشد و خود آن برگه یا چک ارزشمند شد. یعنی آن امضای پای برگه بود که ارزش داشت. مثل پولهای کاغذی ما که امضای رئیس بانک مرکزی نشاندهنده اعتبار آن است. پس این گونه شد که دیگر هیچ کالای فیزیکی از این مدل پول پشتیبانی نمیکند. این پول بسته به منطقه جغرافیایی شناخته شده، قدرت خرید و ارزش ایجاد میکند. بنابراین با کمک پول فیات میتوان هر محصولی را خریداری کرد.
یکی از اولین استفادههای ثبت شده از پول کاغذی در چین در حدود سال ۸۰۰ پس از میلاد بوده است، اگرچه چینیها در اواسط قرن پانزدهم این قالب را کنار گذاشتند. تصویر بالا مربوط به اسکناس کوان چینی است که قدیمی ترین اسکناس شناخته شده در حدود سال ۱۳۸۰ میلادی است.
با استفاده از ارز fiat، قدرت خرید مردم ذخیره میشود. آنها محدود به خرید و فروش کالا نخواهند بود. پرداخت حقوق نیز با استفاده از ارزهای فیات آسان است. الان با وجود بانکداری الکترونیکی مبادله ارز کاغذی کمتر شده است ولی پولهای دیجیتالی هم ارز فیات به حساب میآیند.
سیستم کار ارزهای فیات متمرکز است. یعنی یک دستگاه یا سازمان خاص متولی چاپ پول و متعادل نگه داشتن ارزش آن است. بانک و سازمانهای مالی متمرکز هستند و دولتها آنها را اداره میکنند. قانونهای مربوط به وام، تسهیلات، چک، پرداختها، سودها و… همگی از سمت قدرتهای مرکزی هر کشور تعیین میشود.
ارزش پول فیات به سیاست پولی، نرخ بهره و عملکرد کشور بستگی دارد
ارزش پول فیات به سیاست پولی، نرخ بهره و عملکرد کشور بستگی دارد. در کشورهایی که از نظر سیاسی یا اقتصادی ناپایدار هستند، تورم بالاتر خواهد بود. طبیعتا در این صورت ارزش پول فیات کاهش مییابد و قیمت کالاها و خدمات افزایش مییابد. در نتیجه قدرت خرید رو به کاهش خواهد شد و مردم تحت فشار اقتصادی مضاعفی قرار خواهند گرفت.
به طور کلی این ارز برای تامین قدرت خرید و اطمینان اکثریت مردم برای تامین کالاهای مورد نیاز به خوبی عمل میکنند. دولت نیز باید با استفاده از سیاستهای صحیح اقتصادی برای حفظ و حتی افزایش ارزش پول ذکر شده، قدرت خرید مردم را افزایش دهد.
برخی از ارزهای فیات کشورهای جهان
ارزهای فیات مختلفی وجود دارد و در ادامه مقاله چند ارز مختلف رایج در کشورهای جهان را برای شما لیست میکنیم:
نام کشور | واحد پولی |
آمریکا | دلار |
انگلیس | پوند |
ین | ژاپن |
یوان | چین |
یورو | اتحادیه اروپا |
دینار | کویت |
ریال | عمان |
فرانک | سوئیس |
درهم | امارات متحده عربی |
روپیه | هند |
روبل | روسیه |
مزایای ارز فیات
مهمترین ویژگی پول فیات ثبات قیمت آن است. عکس این موضوع در مورد طلا، مس و نقره صادق است. استفاده از ارزهای فیات در قرن بیستم در سراسر جهان رواج یافت. زیرا استفاده از این سیستم بیشتر از استفاده از ارزهای کالایی و سکه توجیه اقتصادی داشت.
مزیت دیگر استفاده از پول فیات این است که به دولتها اجازه میدهد تا با کنترل میزان چاپ پول، کنترل کامل سیستم مالی و بانکی کشور را در دست بگیرند. به عنوان مثال استفاده از این سیستم به کاهش خسارات وارده به ایالات متحده در جریان بحران مالی جهانی سال ۲۰۰۸ کمک کرد.
کار با ارز فیات برای مردم سادهتر است و امکان خطا و اشتباه در جابهجایی آن کم است. شناخته شده است و مردم سالهاست که با آن کار میکنند در صورتی که ارزهای دیجیتال جدید و ناشناختهاند و هنوز بسیار مردم به آن اعتماد ندارند.
ارز فیات کشورهای مختلف جهان
معایب ارز فیات
هیچ محدودیتی برای ارز فیات وجود ندارد، بنابراین میتوان آن را در اندازه میلیونها یا میلیاردها نسخه در روز چاپ کرد. این میتواند عامل کاهش ارزش پول فیات باشد. این در حالی است که استفاده از فلزات گرانبها مانند طلا و نقره چنین عیبی ندارند چون مقدار آنها در جهان ثابت و عرضه آنها محدود است.
از طرفی ارزهای فیات به راحتی قابل جعل کردن هستند. امروزه از روشهای مختلفی برای هوشمندسازی اسکناسها وعدم کپی برداری استفاده میشود. البته استفاده از این روشها هزینه چاپ پول را نیز به میزان قابل توجهی افزایش میدهد. یکی دیگر از معایب این مدل پولی این است که با تغییر سیستمهای حکومتی آن کشورها میتوان آن را به کلی تغییر داد.
تفاوت بین ارز دیجیتال و ارز فیات؛ آیا چیزی به نام ارز دیجیتال فیات وجود دارد؟
پول فیات و ارز دیجیتال مفاهیمی کاملا مستقل هستند. بنابراین، اصطلاح ارز دیجیتال فیات کاملا بیمعنی است. ارز دیجیتال شکل جدیدی از سرمایه مالی است که میتواند جایگزین ارزهای موجود در سالهای آینده شود. اما مشکلاتی در این راه وجود دارد. زیرا عوض شدن جای ارزهای فیات با ارزهای دیجیتال مستلزم پذیرش جهانی و اجماع اکثر مردم در سراسر جهان و همچنین شرکتهای بزرگ و کوچک است.
البته ارز دیجیتال ترجمه خوبی برای کریپتو کارنسی نیست چون ارز فیات میتواند شکل دیجیتالی به خود بگیرد. پیشتر هم به این اشاره کردیم که با موبایل و هابربانکها ما پول جابهجا میکنیم بدون اینکه پای هیچ سکه و اسکناسی در میان باشد! پس این پول میتواند شکل دیجیتال داشته باشد. ولی این با مفهوم ارز دیجیتال یا رمز ارز متفاوت است.
تفاوت بین ارز دیجیتال و ارز فیات
۱. ارزهای فیات ارزش خود را از دولت صادرکننده به دست میآورند، در حالی که ارزهای دیجیتال ارزش خود را مستقیماً از بلاک چین و سرمایه گذاران به دست میآورند. بنابراین، ارزهای دیجیتال میتوانند قویتر عمل کنند در صورتی که پشتوانه فکری و اقتصادی قویای داشته باشند.
۲. ارزهای فیات توسط بانکهای مرکزی و موسسات سطح بالا در هر کشور نظارت میشوند. در صورتی که بلاک چینها توسط پروتکلهای خاص، همکاری کاربران و رای گیری اداره میشوند.
۳. تفاوت دیگری نیز بین این دو ارز در تقسیم آنها وجود دارد. ارز فیات واسطههای گوناگونی دارد. در حالی که ارزهای دیجیتال مبتنی بر شبکههای غیرمتمرکز هستند که امکان تراکنشهای ناشناس با ساختاری خاص را فراهم میکند. (درباره استیبل کوین stablecoin بخوانید: استیبل کوین ارز فیات (FIAT) چیست؟)
۴. ارزهای فیات به نوعی استیبل کوین به حساب میآیند چون ارزش آنها همواره ثابت است. یک اسکناس ۱۰۰۰ تومنی همیشه ۱۰۰۰ تومان است (ارزش آن نسبت به بقیه ارزها تغییر میکند ولی خودش همیشه ۱۰۰۰ تومان میماند) ولی ارزهای دیجیتالی که استیبل کوین نیستند مانند بیت کوین و اتریوم، نوسان قیمت دارند و برای همین میتوانند به عنوان ذخیره ارزش عمل کنند.
سخن آخر با خوانندگان
در دنیای امروز، تمایل به تجارت سریع، ایمن و بدون احراز هویت در حال افزایش است. استفاده از ارزهای فیات، کارتهای اعتباری، پرداختهای موبایلی و حتی سیستمهای سریع بانکی بین المللی پاسخگوی این نیاز نیست. اما ارز دیجیتال، به طور ناشناس بستری را برای ایجاد سرعت فوقالعاده برای انجام چنین تراکنشهایی فراهم میکند.
با توجه به این نیازها و همچنین محدودیتهای ارزهای فیات، پول آینده ارز دیجیتال خواهد بود. امروزه ارز دیجیتال پیشرفتهترین و خلاقانهترین راه برای پوشش نیازها و نگرانیهای شماست. بنابراین انتظار میرود در آینده نزدیک استفاده از ارزهای فیات کاهش یابد.
پس بهتر است هر چه زودتر دست به کار شوید و با مطالعه و آموزش دیدن درباره ارزهای دیجیتال و نحوه خرید و فروش آنها قدم جدیدی به سوی آینده بردارید. ما در بلاگ پول نو به شما کمک میکنیم تا به صورت رایگان آموزش ببینید و بعد از آموزش دیدن در صرافی پول نو سرمایه گذاری را شروع کنید 🙂
ارز یا پول فیات Fiat چیست و چه کابردی دارد؟
پول یا ارز فیات، پول صادر شدهای است که توسط دارایی فیزیکی مانند طلا یا نقره پشتیبانی نمیشود، بلکه توسط دولتی که آن را صادر کرده است، پشتیبانی میگردد. ارزش پول فیات به ارتباط بین عرضه و تقاضا و همچنین ثبات دولت صادرکننده، به جای ارزش کالای اساسی، تعیین میشود. اکثر ارزهای کاغذی فعلی، از جمله دلار آمریکا، یورو و سایر ارزهای اصلی جهانی، ارزهای فیات هستند.
- ارز صادر شده توسط دولت که توسط کالایی مانند طلا پشتیبانی نمیشود به عنوان پول فیات شناخته میشود.
- از آنجایی که بانکهای مرکزی میتوانند میزان چاپ پول را با پول فیات تنظیم کنند، قدرت بیشتری بر اقتصاد دارند.
- اکثر ارزهای کاغذی فعلی، از جمله دلار ایالات متحده، ارزهای فیات هستند.
- دولتها میتوانند بیش از حد پول فیات چاپ کنند که در نتیجهی آن تورم افزایش مییابد.
آشنایی با پول فیات fiat
نام فیات از کلمه لاتین fiat گرفته شده است که به معنای آن را باید یا اجازه دهید انجام شود است. ارزهای فیات فقط به این دلیل ارزش دارند که دولت از آنها حمایت میکند. آنها به خودی خود هیچ فایدهای ندارند.
دولتها با ایجاد (Mint) کوینهایی از یک کالای فیزیکی مانند طلا یا نقره و یا چاپ پولهای کاغذی که برای مقدار مشخصی از یک کالای باارزش بازخرید میشوند، پولهای فیات را ایجاد کردند. از سوی دیگر، فیات تبدیلناپذیر است و نمیتوان آن را بازخرید کرد، زیرا هیچ کالایی زیربنایی از آن پشتیبانی نمیکند.
از آنجایی که پول فیات به ذخایر واقعی، مانند ذخیره ملی طلا یا نقره مرتبط نیست، در برابر تورم آسیبپذیر است و در مقابل آن، بیارزش میشود. نرخ تورم در برخی از بدترین شرایط، مانند مجارستان پس از جنگ جهانی دوم، میتواند در یک روز چهار برابر شود.
علاوه بر این، اگر شهروندان اعتماد خود را به پول یک کشور از دست بدهند، ارز ارزش خود را از دست خواهد داد. این همان ارزی نیست که پشتوانه آن طلاست. آن دسته از ارزها به دلیل تقاضا برای طلا در جواهرات و تزئینات و همچنین در ساخت وسایل الکترونیکی، کامپیوترها و وسایل نقلیه هوافضا، ارزش ذاتی دارتد.
تاریخچه پول فیات در آمریکا
دلار آمریکا هم پول فیات و هم ارز قانونی است و هم برای بدهیهای خصوصی و هم دولتی پذیرفته میشود. هر سکهای که دولت آن را ارز قانونی تعیین کند، ارز قانونی محسوب میشود. بسیاری از دولتها یک ارز فیات ایجاد میکنند و سپس با تبدیل آن به روش پیش فرض بازپرداخت بدهی، آن را به ارز قانونی تبدیل میکنند.
پیش از این، پول ایالات متحده توسط طلا (یا نقره) پشتیبانی میشد. با تصویب قانون بانکداری اضطراری در سال ۱۹۳۳، دولت فدرال به شهروندان اجازه مبادله پول نقد با طلای دولتی را متوقف کرد. زمانی که ایالات متحده عرضه طلا به سایر کشورها را در ازای پول ایالات متحده متوقف کرد، استاندارد طلا به پایان رسید.
از آن زمان به بعد، دلارهای آمریکا توسط اعتبار کامل دولت، پول قانونی برای همه بدهیها، دولتی و خصوصی حمایت میشوند، اما قابل بازخرید با پول قانونی در خزانه داری ایالات متحده یا هیچ فدرالی نیستند. بنابراین دلار در حال حاضر بهجای مناقصه قانونی که میتواند با طلا، نقره یا هر کالای دیگری مبادله شود به عنوان پول مجاز شناخته میشود.
مزایا و معایب پول فیات (Fiat)
پول فیات اگر بتواند وظایفی مانند حفظ ارزش، ارائه یک حساب عددی و تسهیل مبادلات را که به عنوان یک واحد پولی در اقتصاد یک کشور انجام دهد، بسیار مفید است. پول فیات دارای اعتبار عالی است، بدین معنا که یک ارز تولید آن از یک ارز مرتبط ارز فیات (FIAT) با کالا مقرون به صرفهتر است.
ارزهای فیات در قرن بیستم بعد از اینکه دولتها و بانکهای مرکزی به دنبال محافظت از اقتصاد خود در برابر شدیدترین تأثیرات رونق و رکود طبیعی چرخه اقتصادی بودند، به محبوبیت رسیدند.
از آنجایی که پول واقعی مانند طلا منبع کمیاب یا پایدار نیست، بانکهای مرکزی کنترل بسیار بیشتری بر عرضه آن دارند و به آنها اجازه میدهد تا عوامل اقتصادی از جمله عرضه اعتبار، نقدینگی، نرخهای بهره و سرعت پول را دستکاری کنند. به عنوان مثال، فدرال رزرو در ایالات متحده وظیفه دوگانهای دارد که نرخ بیکاری و تورم را پایین نگه دارد.
مزایای دیگر
- به بانکهای مرکزی کنترل بیشتری بر اقتصاد میدهد.
- انعطافپذیری بیشتری را فراهم میکند
- درآمد برای دولت (سینیورژ)
از سوی دیگر، بحران وام مسکن در سال ۲۰۰۷ و فاجعه مالی همراه با آن، انتظارات را که بانکهای مرکزی میتوانند از مقررات عرضه پول برای جلوگیری از رکود یا رکودهای مهم استفاده کنند، کاهش داد. به دلیل مقدار محدود طلا، ارز مربوط به طلا اغلب از پول فیات پایدارتر است. بنابراین عرضه نامحدود، پول فیات پتانسیل بیشتری برای تشکیل حبابها فراهم میکند.
معایب دیگر
- هیچ راهی برای محافظت از اقتصاد وجود ندارد.
- امکان به وجود آمدن حباب
- آسیبپذیر در مقابل تورم
ابرتورم؛ اصلیترین مشکل پول فیات
در اوایل دهه ۲۰۰۰، کشور آفریقایی زیمبابوه نمونهای از بدترین ابرتورم را تجربه کرد. بانک مرکزی این کشور در واکنش به مسائل عمده اقتصادی شروع به چاپ پول با نرخ هشداردهندهای کرد که در نتیجه تورم فوقالعاده ایجاد شد.
به گفته کارشناسان، پول آنها در آن مدت ۹۹.۹ درصد از ارزش خود را از دست داد. با افزایش سریع قیمتها، مصرفکنندگان موظف بودند کیسههای پول نقد را فقط برای خرید مایحتاج اولیه حمل کنند. دولت زیمبابوه موظف به ایجاد اسکناس ۱۰۰ تریلیون دلاری زیمبابوه در اوج بحران بود. ارزهای خارجی در نهایت از نظر محبوبیت از دلار زیمبابوه پیشی گرفتند.
چرا پول فیات ارزشمند است؟
برخلاف پولهای مبتنی بر کالا مانند سکههای طلا یا اسکناسهای کاغذی قابل بازخرید برای فلزات گرانبها، پول فیات کاملاً توسط دولت ایجادکننده آن حمایت میشود. یکی از دلایل این امر این است که دولتها به شما برای پرداخت مالیات با ارزهای فیات صادر شده نیاز دارند. مردم در ازای این پول فیات، مالیت پرداخت میکنند، کسانی هم که از مالیات فرار کنند، با مجازاتهای شدیدی یا زندان مواجه خواهند شد. سایر تئوریهای پول، مانند نظریه اعتبار، استدلال میکنند که چون همه پول یک رابطه اعتباری و بدهی است، مهم نیست که توسط چیزی پشتیبانی شود تا ارزش خود را حفظ کند.
چرا اقتصادهای جدید از پول فیات حمایت میکنند؟
تا قبل از قرن بیستم، اکثر کشورها به نوعی از استاندارد طلا یا پشتوانه کالایی برخوردار بودند. حجم محدود طلایی که از معادن و انبارهای بانک مرکزی بیرون میریزد نمیتواند با ارزش جدید ایجاد شده همراه باشد زیرا تجارت و مالی بینالمللی در مقیاس و وسعت رشد میکند و اختلالات عمدهای در بازارها و تجارت جهانی ایجاد میکند. دولتها میتوانند ارز خود را مدیریت کنند، سیاستهای پولی انجام دهند و بازارهای جهانی را با استفاده از پول فیات راحتتر تثبیت کنند. همچنین امکان بانکداری ذخایر کسری را فراهم میکند که به بانکهای تجاری امکان میدهد ذخایر نقدی خود را دو برابر کنند تا خواستههای وام گیرندگان را برآورده کنند.
جایگزین پول فیات چیست؟
امروزه تقریباً هر کشوری دارای پول فیات به عنوان پول قانونی است. در حالی که طلا و سکههای طلا را میتوان خرید و فروش کرد، اما آنها به ندرت مبادله میشوند یا برای خریدهای معمولی استفاده میشوند و بیشتر یک دارایی قابل جمعآوری هستند. ارزهای دیجیتال، مانند بیت کوین، در دهه گذشته به عنوان تهدیدی برای ماهیت تورمی ارزهای فیات به وجود آمدهاند. با این حال، علیرغم علاقه و پذیرش، به نظر نمیرسد این داراییهای مجازی نقش پول را بازی کنند.
آیا پول فیات منجر به ابرتورم میشود؟
در دولتهایی که پول خود را ایجاد میکنند، همیشه احتمال بروز ابرتورم وجود دارد. با این حال، بیشتر کشورهای توسعه یافته تنها از تورم متوسط رنج میبرند. در واقع، تورم پایین به عنوان محرک مثبت رشد اقتصادی و سرمایهگذاری در نظر گرفته میشود، زیرا افراد را تشویق میکند که پول خود را به جای بیکار نشستن و از دست دادن قدرت خرید در طول زمان صرف کار کنند.
اکثر بانکهای مرکزی مدرن مسئولیت حفظ یک ارز به طور کلی قوی و باثبات را بر عهده دارند، چرا که کاهش ارزش یک ارز برای تجارت و تأمین مالی مخرب است. اما در پاسخ با سؤال بالا میتوان گفت در حقیقت، ابرتورم در طول تاریخ رخ داده است. حتی زمانی که پول بر پایه فلزات گرانبها بود. همه ابرتورمهای اخیر با یک فروپاشی اساسی در بخش تولید واقعی کشور و یا بیثباتی سیاسی آغاز شده است.
ارز فیات (Fiat currency) چیست؟
همان گونه که میدانید، این روزها، بحث و تبادل اطلاعات در رابطه با ارزهای دیجیتال بسیار پر طرفدار است. ارزهایی که در حال جایگزین شدن با پدران خود، برای مبادلات مادی، مورد استفاده قرار میگیرند. در این مقاله، تیم توکن باز قصد دارد در رابطه با ارزهای فیات صحبت کند. شناخت هر چه بیشتر پیشینه ارزهای فیات، به ما کمک میکند تا زمینهسازیهای ارزهای دیجیتال را بهتر درک کنیم. پس با ما همراه باشید.
مفاهیم کلی:
ارز فیات چیست؟
ارز فیات را میتوان اینگونه بیان کرد که واحد پول رایج هر کشور محسوب میشود. به طور مثال: واحد پولی کشور ایران ریال و آمریکا دلار است. نکتهی جالب درمورد این ارزها آن است که اگرچه اغلب مردم بر این باورند که پشتوانهٔ ارزهای فیات فلزات گران بهایی چون طلا و نقره محفوظ در خزانه داری هر کشور محسوب میشود، اما آنان هیچگونه پشتوانهای ندارند. کلمهٔ فیات (Fiat) برگرفته از یک کلمه با ریشهی لاتین بوده که معنای آن ” باید بشود” میباشد.
باید بر این موضوع واقف آییم که اعتبار و ارزش پولهای فیات وابسته به ثبات اقتصادی هر کشور و همینطور وابسته به میزان عرضه و تقاضای مردم آن کشور دارد. به بیان سادهتر، این ارزها اعتبار و ارزش خود را از دولت چاپ کنندهی آن اخذ میکنند.
درمورد ارزهای فیات میتوانیم اینگونه بگویم که دارای هیچ ارزش فیزیکی نیستند و صرفاً یک تکه کاغذ یا سکه میباشند که در سراسر دنیا برای مبادلات اقتصادی و تجاری، خرید و فروش کالا و سرمایهگذاری در درون کشورها و یا خارج از محدوده کشورها از آنان بهره جویی میشود. یکی از اصلیترین مشکلات این ارز آن است که امکان چاپ بدون محدودیت این ارزها موجب عرضهٔ بیرویه و افزایش تورم خواهد شد.
تاریخ پیدایش ارزهای فیات
پیدایش ارزهای فیات به قرن ها قبل ارز فیات (FIAT) در کشور چین برمیگردد. به گونه ای که یک ایالت در چین در قرن 11ام میلادی، اقدام به استفاده و بهره وری از پول های کاغذی نمود. این ارزها را در ابتدا برای تبادل کالاهایی چون ابریشم، طلا و نقره بهره می جستند. اما در قرن 13ام ارزهای فیات، رسمی تلقی شدند.
این ارز پس از چهار قرن، یعنی در قرن 17 میلادی، توسط کشورهای اروپایی پذیرفته و وارد چرخه مبادلاتی شد.
در قرن 20ام ایالات متحده، به صورت محدود، بهره وری از ارزها را بر مبادلات کالا روی کار آورد که در سال 1933، سرانجام برای پایان دادن به این امر(استفاده از ارزهای کاغذی) برای مبادله از طلا بهره جست.
این رویه تا سال 1972 ادامه داشت، تا آنکه طلا به عنوان ارز از چرخه پولی خارج شد و تصمیم بر بهره جویی از سیستم ارزهای فیات گرفته شد. این امر از استقبال بسزایی بهره مند شد و همین امر سبب شد که سیستم ارزهای فیات در همه ی کشورها رواج پیدا کند.
مقایسه ارز فیات با رمز ارزها
لازم است بدانیم تنها وجه مشترک ارزهای فیات با ارزهای دیجیتال، آن است که توسط یک کالای فیزیکی حمایت نمیشوند. این تنها وجه اشتراک این دو رمز ارز است. اما باید بدانیم که ارز فیات تحت تسلط دولتها و بانکهای مرکزی نظارت و کنترل میشوند. این درحالی است که بیشتر رمز ارزها به خاطر بهره جویی از بستر بلاک چین غیر متمرکز تلقی میشوند.
از دیگر تفاوت این ارزها آن است که چگونه خلق و تولید می شوند. باید بگویم ارزهای دیجیتال عرضه ی محدود دارند و کنترل شده تلقی می شوند. این درحالی است که ارزهای فیات تحت کنترل بانک ها و دولت ها هستند و با بررسی در صورت نیاز اقتصادی یک کشور می توانند هر قدر که نیاز باشد ارز فیات را به بازار تزریق کنند.
در دنیای ارز دیجیتال به علت منحصر به فرد بودن این ارزها، به این دلیل که هیچ مانندی در دنیای فیزیکال ندارند و هم اینکه بدون حد و مرز هستند موجب می شود، جذابیت مالی در تراکنشات بین المللی به وجود بیاید. اما باید دانست اگرچه این معاملات جذابیت وافری دارند، اما برخلاف سیستم ارزهای فیات پیگیری دشوارتر و تقریباً غیرممکنی را دارند.
از سوی دیگر، بازار ارزهای دیجیتال به نسبت ارزهای فیات کوچکتر بوده و همین امر موجب آن شده که بیثباتتر از بازارهای سنتی باشد. این موضوع قادر است یکی از علل عدم پذیرش گسترده ارزهای دیجیتال تلقی شود. اما در پی رشد و بلوغ اقتصاد ارزهای دیجیتال، نوسان های رمز ارزها نیز افت پیدا خواهد کرد.
باید بدانیم که ارزهای فیات به ذخایر فیزیکالی، من جمله ذخیره ملی طلا یا نقره یک کشور وصل نیستند. به همین جهت ممکن است به دنبال بروز تورم از ارزش آن روز به روز کاسته و کم شود یا حتی به علت در آمیختن اقتصاد یک جامعه به تورم، ارز فیات آن جامعه نیز به طور کامل بی ارزش شود.
پول بدون پشتوانه و نحوه ی کارکرد آن
باید بر این موضوع واقف آییم که علت ارزشمندی پول فیات صرفاً به جهت کوشش های دولت صادرکننده آن و به علت حفظ این ارزش یا توافق دو سوی مبادلهکننده بر روی آن است. در گذشته های دور، دولتها به جای ارزهای فیات از یک کالای فیزیکال با ارزش همانند طلا و نقره سکه ضرب کرده و از آن برای مبادلات خود بهره می جستند. اما با پیشرفت جوامع بشری در مبادلات، روشی جایگزین برای ضرب سکه ها در نظر گفته شد که چاپ اسکناسهای کاغذی بود. این اسکناس ها قادر بودند، برای میزان معینی از کالای فیزیکی بازخرید شوند. اما باید دانست که وضعیت پول فیات متمایز می باشد؛ زیرا پول بدون پشتوانه، از یک حمایت کننده فیزیکالی با ارزش، برخوردار نمی باشد. برای همین می توان گفت ارزهای فیات غیر قابل معاوضه و غیر قابل بازخرید می باشند.
مزایاو معایب
ارزهای فیات نیز دارای مزایا و معایبی هستند که در ذیل به طور مختصر به شرح آنها میپردازیم.
ارز فیات (Fiat Currency)
ارز فیات (Fiat Currency) یا همان پول فیات (Money Fiat) یک ارز قانونی است که ارزش آن توسط دولت صادر کننده حمایت میشود و با پولی که ارزش آن بر اساس استاندارد.
ارز فیات چیست؟
ارز فیات (Fiat Currency) یا همان پول فیات (Money Fiat) یک ارز قانونی است که ارزش آن توسط دولت صادر کننده حمایت میشود و با پولی که ارزش آن بر اساس استاندارد داراییهای فیزیکی مانند طلا تعیین میگردد متفاوت است.
در گذشته پشتوانه ارزها داراییها با ارزشی مانند طلا، نقره و سایر فلزات گرانبها بوده اما ارزفیات هیچ پشتوانهای به جز حمایت دولتها ندارد و ارزش آن به فاکتورهایی مانند عرضه و تقاضا اقتصادی، نرخ بهره و عرضه پول وابسته است.
تاریخچه مدرن ارز
واژه فیات (fiat) از زبان لاتین آمده است و برگردان آن به فارسی بدون پشتوانه یا عدم ارزش ذاتی ترجمه میشود.
در صد سال گذشته ارزها از دارایی فیزیکی مانند طلا، نقره، مس و برنز با ارزش مشخص ساخته میشدند. برای مثال پوند اسرلینگ بریتانیا یک سکه نقره با وزن برابر با یک پوند تروی بود. کمی بعد دولتها اسکناس یا همان ارزهای کاغذی را منتشر کردند و به اندازه استاندارد پشتوانه قابل باز خرید بودند. پوند استرالینگ بریتانیا و دلار آمریکا برای طلا قابل بازخرید بودند.
در طول قرن گذشته، دولتها از استاندارد طلا فاصله گرفتهاند. در حال حاضر به طور جهانی ارزها توسط ارز فیات (FIAT) دولتهای صادر کننده آن حمایت میشوند. ایالات متحده آمریکا در سال 1976 رسماً به رابطه طلا و دلار خاتمه داد.
بیشتر بخوانید: اتریوم کلاسیک چیست؟
ارز فیات مشهور
ممکن است نام واحد پولی در کشورهای مختلف مشابه باشد اما ارزش یکسانی ندارند مثلاً دلار آمریکا و دلار کانادا، به همین جهت برای هر ارز نماد متفاوتی وجود دارد.
- دلار آمریکا (USD)
- پوند (GBP)
- ین (JPY)
- یوان (CNY)
- ریال ایران (IRR)
- یورو (EUR)
- دینار کویت (KWD)
- دلار کانادا (CAD)
- ریال عمان (OMR)
- فرانک سوئیس (CHF)
- درهم امارات (AED)
- روپیه هند (INR)
- کرون نروژ (NOK)
- روبل روسیه (RUB)
- لیره ترکیه (TRY)
مزایای ارز فیات
1. پاسخگویی دولت به رویدادهای اقتصادی
مهمترین دلیلی که کشورها استفاده از استاندارد طلا را متوقف کردند این بود که توانایی دولت را در مواجه با بحرانهای مالی و اقتصادی محدود میکرد، به عنوان مثال اگر ارز بر اساس استاندارد طلا باشد عرضه پول به عرضه طلای موجود گره میخورد در حالی که تقاضای پول یک کشور بسته به رشد جمعیت و اقتصاد آن کشور تغییر میکند.
در ایالت متحده پس از زمانی که دلار و طلا جدا شدند جمعیت و اقتصاد آن رشد قابل توجهی داشته است. اگر آمریکا و سایر کشورها بر روی استاندارد طلا باقی مانده بودند؛ عرضه پول جهان به طلای موجود در خزانه محدود میشد در حالی که مقدار طلای موجود روی کره زمین در طی میلیاردها سال افزایش چندانی نداشته است اما جمعیت انسانها و در نتیجه آن، بازده اقتصادی و تقاضا برای پول افزایش یافته است.
بیشتر بخوانید: آلتکوین ALTCOIN چیست؟
2. پاسخگویی به عرضه و تقاضا
ارز فیات جوابگو افزایش تقاضا و عرضه پول است و به تثبیت قدرت خرید و جلوگیری از کاهش تورم یا کاهش قیمت کالاها کمک میکند.
شاید در نگاه اول کاهش قیمتها خوب به نظر برسد اما طرف دیگر هر خرید یک تولید کننده است و کاهش قیمتها برای تولید کنندگان مسئلهای فاجعه بار است و اگر موجی از کاهش قیمتها به راه بیافتد به شوک اقتصادی منجر میشود و شرکتها را وادار میکند تا برای کاهش هزینهها دست به اخراج کارگران و سایر اقدامات بزنند و در اثر پدیده دومینو کسب و کارهای زیادی آسیب میرساند.
3. مدیریت نوسانات اقتصادی
همان طور که گفته شد ارز فیات ارز فیات (FIAT) منبع محدودی همچون طلا ندارند همین امر موجب شده دولتها کنترل بیشتری بر روی آن داشته باشند و متغییرهای مهم اقتصادی مانند عرضه اعتبار، نرخ بهره و نقدینگی را مدیریت کنند. این ابزاری است که فدرال رزرو آمریکا به کمک آن نرخ تورم و بیکاری را پایین نگه میدارد.
برای مثال در سال 2007 بانک مرکزی آمریکا به دنبال بحران وام و سقوط مالی آن با تنظیم عرضه پول مانع سقوط و رکود بازار شد.
معایب ارز فیات
دوخطر عمده ارز فیات را تهدید میکند.
1. بیثباتی سیاسی
پول فیات و پول با پشتوانه طلا، ارزش دارند زیرا همه ما به توافق رسیدهایم که ارزشمند است و اساس این ارزشمندی بر پایهی اعتمادی است که ما به دولت صادر کننده ارز داریم. اگر دولت در ارز فیات (FIAT) قدرت باشد و پایدار بماند پول ارزش خود را حفظ میکند در غیر این صورت قدرت مصرف خود را از دست میدهد و تورم شدیدی به همراه خواهد داشت.
بیشتر بخوانید: پرمیوم ووچر
2. سوء مدیریت عرضه
مدیریت نادرست عرضه پول خطر بزرگی است که مردم را از ارز فیات میترساند. این مسئله پس از تلاش دولتها در طول همهگیری COVID-19 در سالهای 2020 و 2021 نگران کننده شده است. در ایالت متحده از ابتدا سال 2020 تا دسامبر 2021 عرضه پول تقریباً 40 درصد افزایش یافته است.
با این حال، اقتصاد و جمعیت ایالات متحده در این دوره دو ساله 38 درصد رشد نکرد. بیشتر پول جدید عرضه شده، بدهی بود که دولت ایالات متحده برای پرداخت محرکهای اقتصادی صادر کرد. در اقتصاد سایر کشورهای جهان اتفاق مشابهی افتاد.
بروز این اتفاق خطر بزرگی به همراه دارد زیرا افزایش گسترده عرضه پول میتواند منجر به تورم شدید شود.
خطر این است که افزایش گسترده در عرضه پول میتواند منجر به تورم شدید شود.
ارزدیجیتال و ارز فیات
نگرانیهای موجود دربارهی تورم و کنترل دولت بر پول و سیاستهای اقتصادی بسیاری از مردم را به سمت ارزهای دیجیتال کشیده است. ارزهای دیجیتال برای کسانی که به دستکاری پول توسط دولت مشکوک هستند جذاب است و در چند سال اخیر بسیاری از رمزارزها ارزش قابل توجهی پیدا کردهاند و قادر هستند ثروت شما را در برابر تورم محافظت کنند.
ما در آینده شاهد تبدیل پول فیات به ارزدیجیتال خواهیم بود. امروزه ارزهای رمزنگاری شده وجود دارند که با ارزش ارزهای فیات مرتبط هستند مانند استیبل کوین تتر که به دلار آمریکا پیوند خورده است.
بیشتر بخوانید: ارزدیجیتال سبز چیست؟
سخن پایانی
با گذر زمان پول به تکامل خود ادامه داده است و از شکل سکه طلا و نقره و سایر فلزات گرانبها به شکل اسکناس رایج کاغذی درآمده است و ممکن است در ادامه راه به شکل انواع ارزدیجیتالی در بیاید. انواع ارزهای رمزنگاری شده مانند بیتکوین با هدف ساخت یک سیستم مالی جدید با حذف واسطهها به صورت همتا به همتا و کاملاً شفاف برای انتقال پول ایجاد شدهاند. پول دیجیتال در حال شکوفایی هستند و هنوز راه درازی در پیش دارند و با چالشهای بسیاری رو به رو خواهند شد اما ممکن است پتانسیل ایجاد سیستم مالی جدید را داشته باشند.
آشنایی با ارز فیات
پول فیات، ارزی است که توسط بانک های مرکزی ضرب می شود و از هیچ گونه پشتوانه مادی مانند طلا و نقره برخوردار نیست و تنها پشتوانه آن بانک مرکزی است که آن را ضرب کرده است. ارزش ارزهای فیات به رابطه بین عرضه و تقاضا و ثبات اقتصاد یک کشور، ضریب آنها بستگی دارد تا به ارزش کالاها. اکثر ارزهای فیات مدرن، از جمله دلار آمریکا، یورو و سایر ارزهای اصلی جهان، پول کاغذی هستند.لغت Fiat، برگرفته شده از یک کلمه لاتین به معنی "بگذارید انجام شود" میباشد. ارزش ارزهای فیات تنها به دلیل پشتوانه بانک مرکزی از آن است و به خودی خود فاقد ارزش هستند.
مبادله کالا با کالا
در ابتدا مردم به کارهای کشاورزی، دامپروری یا ساخت تجهیزات می پرداختند و برای رفع نیازهای خود از آنها برای مبادله کالا با کالا استفاده می شد، اما این سیستم با دو مشکل عمده مواجه بود. اولین مشکل اصلی نبود سیستم رتبه بندی است. به این ترتیب کالاها با کمتر یا بیشتر از ارزش واقعی خود مبادله می شوند. مشکل دیگر نبود وسیله مبادله بود و به این ترتیب کالاهایی که با یکدیگر مبادله می شد کالاهایی بودند که در خود ارزش ذاتی داشتند. به این ترتیب مردم تنها حاضر به تعویض کالاهای خود با این اقلام بودند.
تبادل از طریق از سکه و نقره
همانطور که قبلا توضیح دادیم، سیستم مبادله کالا با کالا با مشکلاتی مواجه شد که بعدها جای خود را به ضرب سکه های طلا و نقره داد. ضرب سکه های طلا و نقره را می توان اولین تلاش در ساخت ابزار مالی دانست. این سکه ها تنها توسط دولت ها و بانک های مرکزی ضرب می شد و به دلیل مقاومت در برابر فرسایش و سایر خطرات، گزینه مناسبی برای تبدیل شدن به ابزار مالی محسوب می شد. اما این روش دارای نقاط ضعفی نیز بود. به عنوان مثال، یافتن منبع کافی از مواد معدنی مورد نظر برای ضرب سکه و دشواری حمل و نقل از جمله مشکلات این سیستم بود. به عنوان مثال، اموال و ارزهای تجار در طول مسیر در معرض خطر سرقت توسط راهزنان قرار داشت. علاوه بر این، نگهداری و ایمن سازی دارایی ها مشکل بود.
سیستم نقدی و اعتباری
تاکنون متوجه شده ایم که در کنار مزایای استفاده از سکه طلا به عنوان وسیله مبادله، مبادلات از طریق سکه دارای اشکالاتی نیز بوده و نهادها و سازمان های دولتی و غیردولتی برای رفع این مشکلات ایجاد شده اند. به این ترتیب سازمان های مذکور نسبت به دارایی ها و سکه های دریافتی رسید یا صورتحساب صادر می کردند. به این ترتیب که مسئولیت نگهداری و حفظ دارایی ها را بر عهده داشتند و دارندگان رسید می توانستند در شهرهای مختلف به این مراکز مراجعه کنند و در ازای نمایش فیش ها، سکه های طلا یا نقره دریافت کنند. با گذشت زمان این مسئولیت فقط بر عهده سازمان های دولتی بود و رسمی ترین شکل این روش پس از جنگ جهانی دوم در قرارداد برتون وودز رخ داد. بر اساس این قرارداد، طلا برای حمایت از پول اجباری دولت ها انتخاب شد و در نتیجه هر کشوری توانست اسکناس های خود را به طلا تبدیل کند. در ادامه به مزیت ها معایب ارز فیات می پردازیم.
مزیت های ارز فیات
ارز فیات در صورتی می تواند ارز موثری باشد که بتواند نقش هایی را که اقتصاد یک کشور برای سیستم پولی-مالی خود به آن نیاز دارد، ایفا کند. این نقش ها می توانند ذخیره ارزش و سهولت مبادله باشند. علاوه بر این، در مقایسه با ارزهای دارای پشتوانه کالا مانند طلا، بسیار مقرون به صرفه است زیرا شامل هزینه های استخراج و ضرب فلزات نمی شود. ارزهای فیات در قرن بیستم بسیار کارآمد شدند، زیرا دولت ها و بانک های مرکزی به دنبال محافظت از اقتصاد خود در برابر اثرات طبیعی ویرانگر چرخه رونق و رکود تجاری بودند. از آنجایی که ارزهای فیات کمیاب نیستند و عرضه محدودی دارند، بانک مرکزی کنترل بیشتری بر عرضه دارد و این امر باعث می شود تا عناصر مختلف اقتصادی از جمله عرضه، نقدینگی، تورم و سرعت گردش پول را مدیریت کند.
فضای ارزهای دیجیتال، غبرمتمرکز محسوب می شود و به معنای این است که توسط هیچ دولت و ارگانی مورد نظارت قرار نمی گیرد، برای مثال تراکنش های داخل شبکه بیت کوین توسط ماینر ها مورد پردازش و تایید قرار میگیرند. اما ارز فیات توسط دولت و بانک مرکزی مورد کنترل و نظارت قرار می گیرد. در شبکه ارز فیات، تمامی تراکنش ها و نقل و انتفالاتی که صورت می گیرد در شبکه بانک مرکزی ذخیره می شود، که فقط دولت بر آن نظارت دارد و توسط هیچ کدام از افراد جامعه فابل مشاهده و پبگیری نیست. اما در دنیای ارزهای دیجیتال، تمامی تراکنش ها همانند ایجاد تراکنش، که صورت می گیرد، به صورت شفاف قابل پیگیری است. شما می توانید برای اطلاع از قیمت رمز ارزها به صفحه قیمت لحظه ای ارزهای دیجیتال مراجعه کنید.
5 1 0 0.0
دیدگاه شما