بورس کالا آماده راه‌اندازی ابزارهای مالی بر پایه فلزات و پتروشیمی
معاون عملیات و نظارت بر بازار بورس کالای ایران گفت: امروز که به واسطه تحریم‌ها بعضا با مازاد موجودی انبار برخی شرکت‌ها مواجه هستیم، فرصت مناسبی برای معرفی ابزارهای مالی جدید از جمله معاملات گواهی سپرده کالایی در برخی صنایع همچون صنعتی، معدنی، پتروشیمی و فرآورده‌های نفتی به وجود آمده است.
به گزارش پایگاه خبری بورس کالا رضا محتشمی‌پور به اهمیت رشد کیفیت رگولاتوری در صنایع مختلف و ارتباط آن با توسعه ابزارهای مالی بورس کالای ایران را مورد طرح و بررسی قرار دارد. محتشمی‌پور با بیان اینکه عمده مباحثی که امروز بر تابلوی معاملاتی بورس کالای ایران وجود دارد به بحث رگولاتوری و تنظیم مقررات مربوط می‌شود، گفت: موضوعات مربوط به رگولاتوری، قیمت‌‌گذاری کالاها و مدیریت عرضه و تقاضا از مواردی است که باعث می‌شود با وجود عرضه کالاها در بازار فیزیکی بورس کالا، امکان توسعه ابزارهای مالی روی کالاهای مختلف به حداقل برسد.
معاون عملیات و نظارت بر بازار بورس کالای ایران با بیان اینکه در حوزه‌های مختلف از جمله صنعتی و معدنی و پتروشیمی و فرآورده‌های نفتی نیازمند افزایش کیفیت رگولاتوری هستیم، گفت: در صورت تحقق رشد کیفیت رگولاتوری به طور حتم نقش بورس‌های کالایی در اقتصاد کشور پررنگ‌تر خواهد شد به نحوی که خوشبختانه امروز با تغییر رفتار رگولاتور صنعت نفت، تغییرات مثبتی را در بورس معرفي ابزارهاي مالي بورس انرژی شاهد هستیم که این گونه اقدامات باید مورد حمایت جدی قرار گیرد.
وی اظهار داشت: بهبود اقدامات رگولاتوری با همفکری همه نهادها و ذینفعان باعث تعادل هر چه بیشتر و آسیب کمتر بازارها حتی در مواقع بحرانی می‌شود برای مثال در گذشته یک ساختار رگولاتوری حداقلی در صنعت پتروشیمی وجود داشت به شکلی که جلساتی دوره‌ای با حضور شرکت ملی صنایع پتروشیمی، نهادهای نظارتی، دفتر تخصصی وزارت صمت، بورس، عرضه‌کنندگان بالادستی و تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان پایین‌دستی برگزار می‌شد و همه این بخش‌ها برای گرفتن تصمیمات حق رای داشتند که به این ترتیب امکان خطا در تصمیم‌گیری‌ها به حداقل می‌رسید.
محتشمی‌پور در ادامه به آمادگی بورس کالا برای توسعه ابزارهای مالی در بازارهای مختلف اشاره کرد و گفت: یکی از مشکلات دیگری که در حوزه رگولاتوری با آن روبه‌رو هستیم، آشنایی محدود برخی نهادهای رگولاتور بخش صنعت با کارکرد و مزایای ابزارهای مالی است. برای مثال در حوزه مس پس از بررسی و مطالعات فراوان و برگزاری نشست‌های هم‌اندیشی، یک اجماع خوب میان عرضه‌کننده، مصرف‌کننده و بورس کالا صورت گرفت تا روش‌های بورسی برای تامین مالی صنعت مس همچون آغاز معاملات گواهی سپرده مس بر پایه موجودی انبارها اجرایی شود اما به دلیل نبود شناخت کافی، با این موضوع مخالفت شد.
معاون عملیات و نظارت بر بازار بورس کالای ایران تصریح کرد: امروز که به واسطه تحریم‌ها بعضا با مازاد موجودی انبار برخی شرکت‌ها مواجه هستیم، فرصت مناسبی برای معرفی ابزارهای مالی جدید از جمله معاملات گواهی سپرده کالایی در برخی صنایع فراهم شده که زیرساخت‌های بورس کالای ایران در این زمینه آماده است. در این حوزه هم‌اکنون معاملات ابزارهای مالی بورس کالا روی چند محصول با حجم بالا در جریان است و انواع محصولات در حوزه‌های صنعتی، معدنی، پتروشیمی و فرآورده‌های نفتی نیز می‌توانند وارد بازار مالی بورس کالا شوند.
محتشمی‌پور در پایان توسعه ابزارهای مالی را یک ضرورت برای رشد بورس کالا دانست و گفت: امروز از یک سو با الزام قانونی عرضه‌کنندگان و تولیدکنندگان برای حضور در بورس کالای ایران روبه‌رو هستیم در شرایطی که آنها نمی‌توانند از ظرفیت‌های بورس کالا در حوزه بازار مالی و مشتقه استفاده کنند که اگر محدودیت‌های این چنینی کاسته شود و نهادهای بالادستی از توسعه ابزارهای مالی و شیوه جدید معاملاتی و تامین مالی استقبال کنند بدون شک شاهد تغییر چهره معاملات بورس کالا در سال‌های آینده خواهیم بود.
تمرکز بورس کالا بر توسعه ابزارهای مالی جدید
مدیرعامل بورس کالای ایران با بیان اینکه تمرکز ویژه این بورس بر توسعه ابزارهای مالی جدید است، گفت: بورس کالا در تلاش است تا به بزرگترین بازار کالایی متشکل منطقه و مرجع پایدار قیمت کالاها و اوراق بهادار مبتنی بر کالا که در تولید آن ها دارای مزیت هستیم، تبدیل شود.
به گزارش ایمنا به نقل از پایگاه خبری بازار سرمایه (سنا)، مجمع عمومی عادی سالانه و فوق‌العاده شرکت در بورس کالای ایران صبح امروز با حضور سهامداران این شرکت در مرکز همایش‌های بین‌المللی رازی برگزار شد که مدیرعامل بورس کالای ایران علاوه بر تشریح دستاوردهای سال ۹۸، اهم برنامه‌های این بورس در سال ۹۹ را تشریح کرد.
حامد سلطانی نژاد در معرفي ابزارهاي مالي بورس مجمع عمومی این شرکت گفت: بورس کالای ایران در راستای تحقق رهنمودها و منویات مقام معظم رهبری در سال ۹۸ با شعار سال "رونق تولید" به عنوان بزرگترین بازار متشکل معاملات کالایی و اوراق بهادار مبتنی بر کالا در کشور با مجموع ارزش معاملات نزدیک به ۱۷۰ هزار میلیارد تومان تلاش کرده است ضمن تعاملات سازنده و نزدیک با تمامی فعالان اقتصادی و با معرفی ظرفیت‌های متعدد سخت افزاری و نرم افزاری بورس کالا به تلاش عرصه‌های تولید، فعالان بازارهای مالی و تدوین کنندگان سیاست‌های اقتصادی کشور، ابزارهایی راهگشا و تسهیلگر جهت نیل به رونق تولید در عرصه اقتصاد ملی ارائه کند.
وی با بیان اینکه بورس کالا در تلاش است تا به بزرگترین بازار کالایی متشکل منطقه و مرجع پایدار قیمت کالاهایی که در تولید آنها دارای مزیت هستیم تبدیل شود، گفت: در بازار داخلی ضمن ایجاد درکی مشترک از توانمندی‌ها و ظرفیت‌های موجود، بورس کالا همچون سنوات گذشته به عنوان بستری امن و قابل اتکا جهت پاسخگویی به نیازهای بازار فعالان اقتصادی در راستای تحقق اهداف سال ۹۸ فعالیت کرد.
مدیرعامل بورس کالای ایران ادامه داد: بورس کالای ایران که در سال ۹۷ رتبه نخست را در میان بورس‌های کشور از نظر مجموع کل ارزش معاملات به خود اختصاص داده بود، در سال ۹۸ نیز شاهد رشد ۵۶ درصدی ارزش مجموع معاملات بازار فیزیکی در مقایسه با سال پیش معرفي ابزارهاي مالي بورس از آن بودیم که حکایت از تداوم فعالیت و رشد بازارها دارد.
سلطانی نژاد اظهار کرد: بورس کالای ایران در سیزدهمین سال فعالیت خود توانسته به عنوان یکی از مهمترین ارکان بازار سرمایه نقش پررنگ و اثرگذاری در اقتصاد کشور به خصوص در برآورده کردن نیاز بخش‌های مختلف اقتصاد به ویژه صنایع فلزی، پتروشیمی و شیمیایی ایفا کند.
وی گفت: کشف قیمت بر مبنای عرضه و تقاضا، کاهش هزینه‌های مبادلات به واسطه تسهیل دسترسی به اطلاعات بازار، افزایش نقدشوندگی بر پایه ایجاد بازار ثانویه برای معاملات، ایجاد سازوکار تأمین مالی و سوق دادن آن به سمت صنایع توجیه پذیر و همچنین ایجاد امکان پوشش ریسک از جمله کارکردهای بورس کالای ایران در راستای رونق اقتصادی و جهش تولید به شمار می‌رود.
مدیرعامل بورس کالای ایران افزود: بورس کالای ایران در سال ۹۹ که با شعار «جهش تولید» نام گذاری شده است درصدد است با به‌کارگیری ظرفیت‌ها و توانمندی‌های خود در بازار سرمایه همچون گذشته سهم شایانی در حمایت از زنجیره تولید کشور از طریق ارتقا شفافیت، کارایی و سلامت بازار داشته باشد.
اهم دستاوردهای سال ۹۸
مدیر عامل بورس کالای ایران در ادامه به اهم دستاوردهای سال ۹۸ در بازارهای مشتقه، مالی و فیزیکی اشاره کرد و گفت: راه اندازی قراردادهای آتی پسته، ایجاد زیرساخت‌های لازم جهت مدیریت ریسک لحظه‌ای قراردادهای آتی و راه اندازی تابلوی آنلاین جدید اختیار معامله از مهمترین اقدامات بازار مشتقه بود؛ پذیرش و انتشار اوراق سلف موازی استاندارد محصولات و شرکت‌های جدید، راه اندازی معاملات گواهی سپرده زعفران، زیره سبز و پسته و پذیرش ۱۱ انبار برای این محصولات، پذیرش خزانه سکه طلای جدید و راه اندازی معاملات گواهی سپرده کالایی سکه طلا و همچنین افزایش ظرفیت خزانه‌های سکه و تدوین دستورالعمل معاملات حق امتیاز نیز از مهمترین اقدامات بازار مالی در سال ۹۸ بود.
سلطانی نژاد در ادامه استقرار سامانه جدید مدیریت تضامین، ثبت ۵۴ عرضه کننده جدید، انتقال سیستمی وجوه جرایم توسط اتاق پایاپای، راه اندازی سیستم تسویه خودکار قراردادهای نقدی، راه اندازی سیستم تسویه نقدی- اعتباری و هماهنگی با بانک مرکزی در خصوص امکان تسویه ارزی را از مهمترین اقدامات بازار فیزیکی و برگزاری نشست مشترک با اتاق بازرگانی ایران و عمان به منظور تسریع تجارت و ایجاد سکوی مشترک معاملاتی و همچنین امضای تفاهم نامه با اتاق بازرگانی بصره را از مهمترین اقدامات بازار بین‌الملل در سال ۹۸ دانست.
سال ۹۸ از نگاه آمار
وی در ادامه به ارزش معاملات بورس کالای ایران در سال ۹۸ اشاره کرد و گفت: ارزش معاملات بورس کالای ایران در سال ٩٨ به بیش از ۱۶۹ هزار میلیارد تومان رسید و در بازار فیزیکی بیش از ۲۶.۳ میلیون تن انواع کالا به ارزش ۱۳۷ هزار میلیارد تومان دادوستد شد.
وی افزود: در تالار محصولات صنعتی و معدنی ۹.۷ میلیون تن کالا به ارزش ۶۱ هزار میلیارد تومان مورد معامله قرار گرفت. در تالار محصولات پتروشیمی ۴.۶ میلیون تن کالا به ارزش ۴۲ هزار میلیارد تومان و در تالار فرآورده‌های نفتی ۱۱.۹ میلیون تن انواع کالا به ارزش ۳۳ هزار میلیارد تومان معامله شد؛ ارزش معاملات بازار مشتقه و مالی بورس کالا نیز ۳۱.۵ هزار میلیارد تومان ثبت شد.
برنامه‌های سال ۹۹
مدیرعامل بورس کالای ایران در ادامه برنامه‌های کلان سال ۹۹ این بورس را اعلام کرد و گفت: راه اندازی معاملات اوراق خرید دین کالایی برای تأمین مالی تولیدکنندگان، راه اندازی قراردادهای مشتقه و گواهی سپرده کالایی روی دارایی‌های پایه جدید، افزایش به‌کارگیری قراردادهای کشف پریمیوم در راستای تسهیل برنامه‌ریزی و فروش تولیدکنندگان محصولات صنعتی، معدنی و پتروشیمی، راه اندازی معاملات مناقصه جهت تأمین کالای مورد نیاز صنایع بزرگ و نهادهای دولتی و غیردولتی دارای مصارف کالایی با حجم بالا و تسهیل صادرات و کمک به تأمین ارز مورد نیاز کشور با توسعه معاملات در رینگ صادراتی از برنامه‌های کلان سال ۹۹ است.
وی ادامه داد: همچنین توسعه و بهبود فرآیندهای پیش از معاملات، معاملات و پس از معاملات بازارهای فیزیکی، مشتقه و مالی، تدوین و پیگیری تصویب دستورالعمل‌های جدید در راستای توسعه بازارها و ابزارها، ارتقا درگاه‌ها و سامانه‌های ارتباط و مشتریان، طراحی و تدوین مدل بازاریابی شرکت، توسعه فرآیندهای پذیرش و کنترل انبار و توسعه فرهنگ سرمایه گذاری و ارتقای سواد مالی فعالان بازار در حوزه کالایی از دیگر برنامه‌های مهم بورس کالا در سال ۹۹ است.
تکاپوی دولت برای داغ‌تر کردن تنور بورس/ افزایش رونق و کنترل ریسک بازار سرمایه با ابزارهای نوین مالی/ فروش تعهدی، ربطی به تامین مالی بنگاه‌ها ندارد
دولت نیاز به داغ‌تر شدن تنور بورس و افزایش ورود نقدینگی‌ها به این بازار غیر تورمی و سودآور را دارد و در تکاپوست تا جریان پول و نقدینگی را به این سمت هدایت کند. معرفی ابزارهای نوین مالی بورس مانند فروش استقراضی یا بازار دوطرفه، برای افزایش جذابیت بازار سرمایه است.
دو جریان رشد نقدینگی و رشد منفی اقتصادی در کشور را می‌توان به‌نوعی، دو جریان واگرا تعریف کرد که یکی روند به شدت صعودی گرفته و دیگری در حال نزول است. در جریان نخست؛ حجم نقدینگی‌ها از مرز 2000 هزار میلیارد تومان هم گذشت و این مساله برای اقتصادی با رشد منفی بیش از 7 درصدی-جریان دوم- هم تهدید محسوب می‌شود و هم می‌تواند یک فرصت طلایی برای رشد اقتصادی کشور ایجاد کند. اقتصاد نفتی ایران درپی تنگ‌تر شدن حلقه تحریم‌ها با کاهش شدید درآمد ارزی مواجه شده و حالا دولت به تکاپو افتاده است تا از نَمدِ نقدینگی که به گفته حسن روحانی، رییس جمهوری، «همیشه هم بد نیست»، کلاهی بدوزد و این جریان رو به رشد را به سمت بازار سرمایه که غیر تورمی و سودساز است، هدایت کند. در همین زمینه با دکتر حمید میرمعینی، تحلیلگر ارشد بورس و بازارهای مالی و مدرس دانشگاه، گفت‌وگو کرده ایم. وی معتقد است: «دولت نیاز به داغ‌تر شدن تنور بورس و افزایش ورود نقدینگی‌ها به این بازار غیر تورمی و سودآور را دارد و در تکاپوست تا جریان پول و نقدینگی را به این سمت هدایت کند.» به گفته میرمعینی، «معرفی ابزارهای نوین مالی بورس مانند فروش استقراضی یا بازار دوطرفه، برای افزایش جذابیت بازار سرمایه، در همین راستا است.» متن پیش رو، گفت‌وگوی خبرنگار بااقتصاد با دکتر حمید میرمعینی است که می‌خوانید.
-اخیرا شاهد رکوردشکنی کارگزاری‌ها در صدور کد بورسی و اقبال عمومی از عرضه‌های اولیه سهام شرکت‌ها بوده‌ایم. به نظر جناب‌عالی چه عواملی در آن نقش دارد؟
هدایت بخشی از جریان نقدینگی به بازار سرمایه و میزان عرضه و تقاضا در این بازار با تمایل و حمایت دولت همراه بوده است. با توجه به چالش‌های اقتصادی و کاهش منابع مالی به‌ویژه در لایحه بودجه سال 99، دولت تمایل دارد که تنور بورس را داغ‌تر کند و جریان نقدینگی که در ماه‌های اخیر راه بازار سرمایه را به‌درستی پیدا کرده است، از این مسیر خارج نشود. به‌این ترتیب و در بحث کلان اقتصادی، دولت نیاز به داغ‌تر شدن تنور بازار سرمایه و افزایش ورود نقدینگی‌ها به این بازار غیر تورمی و سودآور را دارد. بر همین اساس دولت تلاش می‌کند جلو خروج پول از بازار سرمایه و ورود آن به سمت بازارهای موازی که تاثیر مخربی بر اقتصاد و جامعه دارد را بگیرد و بر جذابیت بورس بیفزاید.
-این موضوع در برخی سهم‌ها -به‌ویژه سهام شرکت‌های دولتی که در بورس عرضه می‌شوند- حباب ایجاد نمی‌کند؟
در برخی سهم‌ها حباب وجود دارد اما شامل شرکت‌های بزرگ نمی‌شود. البته با وجود حباب در برخی سهم‌ها و ارزش‌گذاری غیر منطقی آنها، بازار سرمایه از اقبال عمومی خوبی برخوردار است و برهمین اساس، جریان نقدینگی در بازار سرمایه باید به درستی مدیریت شود تا یکی از بخش‌های بزرگ و اساسی اقتصاد کشور آسیب نبیند و ضربه نخورد.
-چه برنامه یا راهکاری را برای مدیریت جریان نقدینگی در بازار سرمایه پیشنهاد می‌کنید؟
همان‌گونه که گفتم، سیاست دولت و مدیران سازمان بورس، در راستای هدایت نقدینگی به سمت بازار سرمایه است و به همین دلیل باید با ابزارهای نوین مالی و جدیدتر، سرمایه‌گذاران را به سمت سهامداری در بورس سوق داد. دولت می‌تواند از ابزارهایی مانند عرضه اولیه، انتشار اوراق بدهی، عرضه شرکت‌های دولتی توسط سازمان خصوصی‌سازی در بورس و غیره، این جریان سرمایه‌ای مثبت را کنترل و در مسیر درست هدایت کند. همچنین فروش تعهدی (استقراضی) و ایجاد بازار دوطرفه، یکی دیگر از ابزارهای مناسب برای رسیدن به این هدف است که از سوی سازمان بورس، برای رونق بازار سهام و کنترل ریسک در آن معرفی شده است، اما این ابزار کارامد، به‌تنهایی کافی نیست. بنا به دلایل مختلفی، از این ابزار مناسب استقبال زیادی نشده است و نیاز به زمان دارد. بازار باید تمرین کند تا سهامداران و فعالان بازار سرمایه با کارایی این ابزار مناسب آشنا شوند. تاکید می‌کنم که این ابزار برای رونق در خرید و فروش بازار است نه برای تامین مالی بنگاه‌ها.
-چرا قیمت سهام برخی از شرکت‌های بورسی افزایش یافته و به‌نوعی غیر واقعی است؟
افزایش قیمت سهام بسیاری از شرکت‌ها یا به دلیل کاهش عرضه همراه با افزایش تقاضاست و یا پشت پرده معاملات برخی از سهم‌ها، سفته‌بازی وجود دارد. تقریبا بیش از 80 درصد سهم‌ها در بازار سرمایه غیر منطقی و بدون عقلانیت ارزش‌گذاری و معامله می‌شوند.
افزایش تامین مالی در بازار سرمایه
روز یک‌شنبه سومین همایش مالی اسلامی ایران با حضور شاپور محمدی رییس سازمان بورس و اوراق بهادار، حامد سلطانی‌نژاد مدیرعامل بورس کالای ایران، حسن قالیباف‌اصل مدیرعامل بورس و اوراق بهادار تهران، سید علی حسینی مدیرعامل بورس انرژی،
روز یک‌شنبه سومین همایش مالی اسلامی ایران با حضور شاپور محمدی رییس سازمان بورس و اوراق بهادار، حامد سلطانی‌نژاد مدیرعامل بورس کالای ایران، حسن قالیباف‌اصل مدیرعامل بورس و اوراق بهادار تهران، سید علی حسینی مدیرعامل بورس انرژی، داوود دانش‌جعفری عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، حجت‌الاسلام والمسلمین عباس موسویان دبیر کمیته فقهی سازمان بورس، علی صالح‌آبادی مدیرعامل بانک توسعه صادرات و سایر مدیران ارشد در دانشگاه الزهرا برگزار شد. در این مراسم شاپور محمدی رییس سازمان بورس و اوراق بهادار ضمن تقدیر از فعالیت کمیته فقهی عنوان کرد: امسال دهمین سال فعالیت کمیته فقهی است. به گفته وی در قانون اساسی قید شده است تمام معاملات بازار سرمایه باید منطبق با شریعت باشد و هیچ ابزاری در بازار سرمایه معرفی نمی‌شود مگر اینکه در کمیته فقهی سازمان بورس از لحاظ شرعی بررسی شود و منطبق با شریعت باشد. به گفته محمدی بعد از تصویب قانون توسعه ابزارها فرصتی پیش آمد که ابزارهای متنوعی به بازار سرمایه معرفی شوند. سخنگوی سازمان بورس و اوراق بهادار با اشاره به اینکه در حال حاضر ابزارهای مختلفی در بازار سرمایه معامله می‌شود، گفت: در بازار سرمایه برای شرکت‌ها مجوز حضور اوراق مشارکت صادر می‌شود. همچنین در حال حاضر اوراق مرابحه مورد استقبال بازار سرمایه قرار گرفته است. سال گذشته سازمان بورس برای تامین مالی دارو مجوز انتشار اوراق مرابحه را برای وزارت بهداشت صادر کرد. دبیر شورای عالی بورس با اشاره به اینکه اسناد خزانه اسلامی ابزار بسیار کارآمدی است، تاکید کرد: نخستین بار در حاشیه جلسه هیات دولت انتشار این ابزار مطرح و پس از بررسی در قانون رفع موانع تولید معرفی شد. رییس سازمان بورس با تاکید بر اینکه صکوک اجاره ابزار دیگری است که در بازار سرمایه در حال توسعه است، گفت: استصناع نیز ابزار مهمی است که مجوز انتشار آن صادر شده و بخش خصوصی از این ابزار استفاده می‌کند. وی با اشاره به اینکه بحث اوراق منفعت در کمیته فقهی مطرح و مورد بررسی قرار گرفت، ابراز داشت: در حال حاضر امکان استفاده از این اوراق وجود دارد.
سخنگوی سازمان بورس به ابزار اختیار خرید و فروش اشاره کرد و گفت: در حال حاضر کمیته فقهی در حال بررسی انتشار اوراق ارزی و فروش ریالی است. در این حوزه بحث‌های جدی و طراحی مناسب در حال بررسی است. وی به اوراق جعاله نیز اشاره کرد و گفت: بررسی این اوراق سه ماه پیش آغاز شد و در حال حاضر ابزار آماده و بسیار خوبی برای تامین مالی است. محمدی رشد بازار سرمایه در حوزه تامین مالی را مناسب دانست و اظهار داشت: در سال 94، 5هزار میلیارد تومان اوراق برای تامین مالی در بازار سرمایه منتشر شد. در سال 95 این رقم با رشد جهشی به 35هزار میلیارد تومان رسید.
به گفته سخنگوی سازمان بورس پیش‌بینی می‌شود در سال 96 سقف قانون بودجه برای انتشار اوراق دولتی که 34هزار و 500میلیارد تومان است، اجرایی شود. محمدی دو سال اخیر بازار سرمایه را سال‌های طلایی در حوزه ابزارهای مالی اسلامی دانست و گفت: سازمان بورس در راه توسعه ابزارهای مالی اسلامی پیگیری‌های لازم را انجام داده و این مسیر را ادامه می‌دهد. وی با اشاره به عملکرد صندوق‌های سرمایه‌گذاری گفت: در حال حاضر قواعد بسیار مناسبی برای این صندوق‌ها در نظر گرفته شده است و سازمان بورس الزام 50 درصدی برای سپرده‌گذاری آنها در نظر گرفته و باقی آن باید صرف خرید اوراق مالی اسلامی شود. محمدی با اشاره به اینکه سقف سپرده‌گذاری صندوق‌ها وقتی کاهش یابد فضایی ایجاد می‌شود که این سرمایه‌ها در بازار سرمایه جذب شوند، گفت: باید نرخ تامین مالی در اقتصاد کاهش یابد اگر نرخ تورم کشور در محدود 9 تا 10 درصدی است نرخ سود و نرخ تامین مالی باید کاهش یابد تا تولید‌کننده با تامین مالی مناسب حاشیه سود را افزایش دهد.
رییس سازمان بورس با تاکید بر اینکه کاهش نرخ سود بانکی به نفع بازار سرمایه است، گفت: سازمان بورس صندوق‌ها را ملزم و تشویق کرده که وارد بازار سهام شوند و نرخ‌های قانونی را رعایت کنند. در این راستا علاوه بر تعیین حدنصاب برای صندوق‌ها بخشنامه‌یی به آنها ابلاغ شده که نباید سود را تضمین کنند. به گفته وی اگر قرار است، نرخ سود در اقتصاد منطقی شود باید در سه حوزه بازار پول، سرمایه و بیمه نرخ‌ها کنترل شود. سخنگوی سازمان بورس ادامه داد: نرخ‌های سود بانکی در برخی فضاها باعث ایجاد فساد می‌شود و ریسک نظام مالی کشور را افزایش می‌دهد.
صیانت از حقوق سرمایه‌گذاران خارجی
وی با تاکید بر اینکه بازار سرمایه باید از منابع بین‌المللی استفاده کند، گفت: سازمان بورس در تلاش برای جذب سرمایه‌های خارجی است و ابزارهای مالی اسلامی محدودیتی برای سرمایه‌گذاران خارجی ندارند اما ریسک آنها را کنترل می‌کنند. محمدی با بیان اینکه ابزارهای مالی می‌توانند به پوشش ریسک کمک کنند، گفت: عضویت در آیسکو و تغییر از عضو ناظر به عادی می‌تواند برای سرمایه‌گذاران خارجی یک چارچوب مشخص ارائه کند که چگونه می‌توانیم از حقوق آنها صیانت کنیم. وی به جایگاه انجمن مالی اسلامی اشاره کرد و اظهار داشت: این انجمن باید علاوه بر بررسی مسائل شرعی مالی، برای اقناع‌سازی افراد غیرمسلمان به تحلیل‌های اصل موضوع بپردازد.
به گفته محمدی تحلیل‌ها باید به گونه‌یی باشد که اگر فردی مسلمان هم نبود و مبانی اعتقادی زمینه اتکا به قواعد را برای او ایجاد نکرد، مبانی عقلی و فکری بتواند وی را مجاب کند. دبیر شورای عالی بورس به تفاهمنامه‌یی که بین سازمان بورس و اوراق بهادار و انجمن مالی اسلامی به امضا رسید، اشاره کرد و گفت: با امضای تفاهمنامه بین انجمن مالی اسلامی و سازمان بورس به افرادی که در دوره‌های DBA و MBA انجمن شرکت می‌کنند، گواهینامه‌های اصول و تحلیلگری بازار سرمایه داده می‌شود. وی با بیان اینکه باید نظام آموزشی از آموزش‌های مکرر حذر شود، گفت: در کشور ما موضوعات واحد در دوره‌های آموزشی آکادمیک در دوره‌های تحصیل به‌طور یکنواخت آموزش داده می‌شود و گاهی دستگاه‌های اجرایی نیز پای در مقوله آموزش می‌گذارند در حالی که این دستگاه‌ها می‌توانند به جای ورود به آموزش‌های مکرر به مسائل کاربردی ورود کنند و امضای این تفاهمنامه در همین راستاست.
قبض انبار ابزاری شرعی برای تامین مالی
در سویی دیگر حامد سلطانی‌نژاد مدیرعامل بورس کالای ایران کارکرد ابزارهای مالی اسلامی از دریچه بورس کالای ایران را تشریح کرد. مدیرعامل بورس کالای ایران به اهمیت بخش کشاورزی در اقتصاد ایران اشاره کرد و گفت: ابزار گواهی سپرده کالایی از اواخر سال ۱۳۹۳ در بورس کالای ایران راه‌اندازی شد و هدف از راه‌اندازی ابزار مذکور این بوده که به بخش کشاورزی کمک کند تا در بورس کالا ظهور و بروز داشته باشد، زیرا بخش کشاورزی موجب اشتغال‌زایی مستقیم و غیرمستقیم برای حدود ۳۰درصد از جمعیت کشور شده و ضمن اهمیت آن در تامین امنیت غذایی کشور، سهم حدود ۱۱درصدی را در تولید ناخالص داخلی در اختیار دارد. وی افزود: از زمان راه‌اندازی این ابزار تاکنون بالغ بر 2میلیون تن محصول در بورس کالای ایران مورد معامله قرار گرفته و همچنین ۸۰ انبار در کل کشور پذیرش شده است.
سلطانی‌نژاد پیرامون چالش‌های حوزه بازرگانی بخش کشاورزی اظهار کرد: عدم شفافیت قیمت‌ها و تشدید آن در فروش‌های سلف، فاصله قابل توجه قیمت تولید تا مصرف به دلیل حضور پر رنگ واسطه‌ها، نیاز شدید مالی کشاورزان در زمان برداشت محصول و عدم توسعه فعالیت‌های زراعی کشاورزان به دلیل تکمیل نشدن چرخه تولید – درآمد – پس‌انداز از مهمترین چالش‌های پیش روی این حوزه است. مدیرعامل بورس کالای ایران هدف از ایجاد سازوکار رسید یا قبض انبار برای بخش کشاورزی را اجتناب از فروش فوری محصول بلافاصله پس از برداشت و تامین مالی کشاورزان و تجار دانست و گفت: در زمان برداشت محصول فروش فوری به دلیل افزایش عرضه در بازار سبب افت شدید قیمت‌ها می‌شود و سازوکار رسید انبار ضمن تامین مالی برای فعالان این حوزه می‌تواند مانع از این امر شود.
سلطانی‌نژاد به تجربیات بین‌المللی رسید انبار در حوزه محصولات کشاورزی اشاره کرد و گفت: در کشور بلغارستان، قانونی برای بازاریابی و ذخایر غلات در سال ۱۹۹۸ به تصویب رسید که براساس آن دو نوع بنگاه کسب و کار در ذخیره‌سازی غلات انبارهای عمومی و اماکن ذخیره‌سازی غلات با قابلیت صدور رسید انبار (WhR) و الزام به دارا بودن صندوق وجوه بازپرداخت (جبران خسارات) معرفی شد. وی افزود: این سیستم نقش مهمی در ایجاد ثبات در بازار غلات بلغارستان داشته و هیچ گونه نکولی در این سیستم گزارش نشده و این بخش مالی سالانه ۱۰ تا ۵۰ میلیون یورو در مقابل رسیدهای انبار بسته به قیمت‌های بازار، اعطای اعتبار کرده است.
مدیرعامل بورس کالای ایران در ادامه به تصویب دو قانون انبارداری (توسعه و مقررات) در سال ۲۰۰۷ و تعیین موسسه انبارداری و تنظیم مقررات به‌عنوان نهاد نظارتی در کشور هند اشاره کرد و گفت: اهداف این اقدامات در هند، بهبود ظرفیت ذخیره‌سازی، تسهیل دسترسی بهتر کشاورزان به اعتبارات، افزایش بازده برای کشاورزان با جلوگیری از فروش محصولات‌شان بلافاصله بعد از برداشت در قیمت‌های پایین و خدمت‌رسانی به موسسات مالی با کاهش ریسک همراه با اعطای وام به کشاورزان و درنتیجه کاهش هزینه اعتبارات بوده است.
وی درخصوص نتایج این اقدامات نیز گفت: استانداردسازی فعالیت‌های انبار شامل درجه‌بندی، بسته‌بندی، بهبود شیوه‌های بیمه، توسعه کیفیت انبارداری، ثبات قیمت محصولات کشاورزی از طریق قادر کردن کشاورزان در به تعویق انداختن فروش محصولات خود پس از برداشت از نتایج مهم به‌کارگیری سازوکار رسید انبار در حوزه معرفي ابزارهاي مالي بورس کشاورزی هند بوده است.
سلطانی‌نژاد از تجربه استفاده از این ابزار تامین مالی در برزیل نیز سخن گفت و اظهار کرد: ساختار انبارداری در برزیل عمدتا توسط بخش خصوصی اداره می‌شود به‌طوری‌که کشاورزان عمده، شرکت‌های سهامی، شرکت‌های بازرگانی (ملی و بین‌المللی) همانند کارخانه‌های فرآوری و. ظرفیت‌های انباری عمده را دراختیار دارند. مدیرعامل بورس کالای ایران ادامه داد: در برزیل رسیدها مستقیما قابل معامله نیستند، اما فروشندگان قادر خواهند بود براساس این رسیدها اقدام به انتشار CDA/WA کنند که در بورس کالایی برزیل قابل معامله است؛ انتشار CDA/WA از طریق ارتباط با یک شرکت نظارتی که مدیریت ضمانت‌های مدیران انبار در مقابل رسیدهای صادر شده را برعهده دارد، صورت می‌گیرد. سلطانی‌نژاد با بیان اینکه در قزاقستان نیز مقررات اولیه و ثانویه رسید انبار در سال ۲۰۰۱ تصویب شد، گفت: این مقررات به بانک‌ها حق دراختیار گرفتن کالاها در صورت نکول وام گیرندگان را اعطا می‌کند و در موارد نکول، هیچ تصمیم و دستور دادگاهی برای خروج کالا از انبار توسط بانک نیاز نیست که با این مقررات، تامین مالی به واسطه رسیدهای انبار توسعه یافت. در بیان نتایج این تجربه می‌توان گفت بانک اروپایی بازسازی و توسعه، خط اعتباری معادل ۵۵میلیون دلار برای بانک‌های تجاری محلی فراهم کرده و در سال ۲۰۰۳ کل اعتبارات اعطایی از این طریق ۲۰میلیون دلار بوده است. وی در ادامه الزامات و پیش‌نیازهای موفقیت تامین مالی از طریق رسید انبار را تشریح کرد و گفت: برای موفقیت تامین مالی از طریق این ابزار، وجود انبارهای استاندارد جهت ذخیره‌سازی محصولات کشاورزی و محیط قانونی مساعد برای صدور رسیدها، معاملات و توثیق آن و ضمانت برای حسن عملکرد بازارها نیاز است. همچنین سیستم بازرسی و صدور مجوز انبارها، مساعد بودن شرایط اقتصادی و سیاست‌های اتخاذ معرفي ابزارهاي مالي بورس شده توسط دولت و شناخت بانک‌ها و موسسات مالی از کارکرد رسید انبار و تامین مالی با آن و تمایل برای ورود به این ابزار از دیگر الزامات و پیش‌نیازهای موفقیت آن است.
مدیرعامل بورس کالای ایران با تشریح سازوکار تامین مالی از طریق رسید انبار، به مهمترین مزایای آن اشاره کرد و گفت: تسهیل دسترسی به اعتبارات، تضمین منافع وام‌دهندگان، کاهش تلفات تولیدکنندگان، مشارکت کشاورزان خرد در فروش، کاهش هزینه‌های معاملاتی باتوجه به استاندارد کالا و فروش محصولات در قیمتی مناسب از مهمترین مزایای سیستم قبض انبار است. سلطانی‌نژاد به معرفی و تصویب گواهی سپرده کالایی به‌عنوان ابزار مالی در بازار سرمایه ایران اشاره کرد و گفت: شورای عالی بورس و اوراق بهادار به‌عنوان عالی‌ترین نهاد ناظر در بازار سرمایه و هدایت‌کننده سیاست‌های کلان این بازار، در مورخ 12/03/1393 براساس بند ۲۴ ماده ۱ و بند ۴ ماده ۴ قانون بازار اوراق بهادار مصوب آذرماه ۱۳۸۴، گواهی سپرده کالایی را به‌عنوان ابزار مالی قانون بازار اوراق بهادار شناسایی و تصویب کرد. براساس مصوبه این شورا، گواهی سپرده کالایی اوراق بهاداری است که موید مالکیت دارنده آن بر مقدار معینی کالا بوده و پشتوانه آن قبض انبار استانداردی است که توسط انبارهای موردتایید بورس صادر می‌شود. وی افزود: همچنین دستورالعمل اجرایی «پذیرش انبارها، صدور، معامله و تسویه گواهی سپرده کالایی» به تصویب هیات‌مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار رسیده است.
کارکردهای گواهی سپرده کالایی
مدیرعامل بورس کالای ایران در بیان کارکردهای گواهی سپرده کالایی در توسعه ابزارها و بازارهای مرتبط گفت: گواهی سپرده کالایی ابزاری برای تسهیل تحویل قراردادهای آتی در سررسید بوده و بازار نقدی جهت راه‌اندازی معاملات آتی جهت پوشش ریسک نوسان قیمت محصولات محسوب می‌شود. همچنین ابزاری برای راه‌اندازی صندوق‌های کالایی و تامین مالی دارندگان گواهی سپرده کالایی به‌شمار می‌آید. سلطانی‌نژاد با بیان اینکه گواهی سپرده کالایی یکی از راه‌های شرعی تامین مالی است که امکان اعطای تسهیلات به پشتوانه کالای مالک را ایجاد می‌کند، گفت: راه‌اندازی نظام انبارداری و ایجاد بسترهای قانونی و فنی مناسب برای این موضوع، مزایای بسیاری ازجمله امکان فروش کالا در زمان و قیمت مناسب و تامین مالی کوتاه‌مدت دارندگان کالا در انبارها را به همراه دارد؛ از این رو ضرورت استقرار آن به‌ویژه در حوزه کشاورزی در کشور، اهمیت می‌یابد. وی درباره اقدامات بورس کالای ایران به‌عنوان یکی از ارکان بازار سرمایه جهت توسعه استفاده از این ابزار تامین مالی اظهار کرد: ازجمله اقداماتی که بورس کالای ایران در این راستا انجام داده، می‌توان به مذاکره با بانک‌ها و موسسات مالی درخصوص توثیق گواهی سپرده کالایی به‌عنوان رسیدی که پشتوانه کالایی دارد، اشاره کرد. همچنین در جهت راه‌اندازی سیستمی بهینه برای صدور رسیدهای انبار و بهره‌گیری از آن جهت تامین مالی کوتاه‌مدت تولیدکنندگان و تجار اقدامات گوناگونی انجام شده است. به گفته وی، ساماندهی انبارها و ظرفیت‌های ذخیره‌سازی موجود و ایجاد بستر قانونی برای فعالیت آنها، ترویج و فرهنگسازی موضوع در نظام پولی و بانکی و همچنین ارتقای گواهی‌های کیفی استاندارد محصولات از پیش‌نیازهای توسعه هر چه بیشتر این ابزار محسوب می‌شوند.
انتشار هزار میلیارد ریال اوراق اسلامی مرابحه خودرو
در سویی دیگر، محمودرضا خواجه‌نصیری مدیرعامل تامین سرمایه تمدن از انتشار هزار میلیارد ریال اوراق اسلامی مرابحه خودرو خبر داد و گفت: این اوراق جایگزین مناسبی برای جذب سپرده‌های خارج شده از نظام بانکی و گزینه مطلوبی برای سرمایه‌گذارانی است که در پی شرایط امن و بدون ریسک هستند. محمودرضا خواجه‌نصیری بیان کرد: انتشار این اوراق علاوه بر کمک به تامین مالی موردنیاز صنایعی همچون خودروسازی می‌تواند زمینه رونق و بهبود وضعیت اقتصاد کشور را مهیا کند؛ همچنین فرصتی قابل‌توجه و مطمئن برای سرمایه‌گذاران خواهد بود. وی افزود: تامین مالی تولید از طریق بازار سرمایه در شرایطی که بانک‌ها با مشکلات عدیده‌یی روبه‌رو هستند، می‌تواند تنوع فعالیت سرمایه‌گذاران و بهبود فضای کسب و کار را به همراه داشته باشد.
مدیرعامل تامین سرمایه تمدن، هدف از انتشار هزار میلیارد ریال اوراق صکوک مرابحه را تامین نقدینگی موردنیاز برای خرید مواد و قطعات موردنیاز در تولید شرکت خودروسازی کرمان‌موتور برشمرد و تصریح کرد: اوراق یاد شده با نرخ سود ۱۷درصد و همچنین بازارگردانی و متعهد پذیره‌نویسی تامین سرمایه تمدن و ضمانت بانک آینده امروز (12 آذرماه سال جاری) از طریق فرابورس منتشر خواهد شد. خواجه‌نصیری این اوراق را جایگزین مطلوبی برای سرمایه‌گذارانی که در پی گزینه‌های امن و بدون ریسک هستند، برشمرد و افزود: این قبیل اوراق می‌تواند فرصت‌های سرمایه‌گذاری جدیدی برای سپرده‌های خارج شده از نظام بانکی باشد.
روش‌های تامین مالی در بازار سرمایه مبتنی بر «سرمایه» و «بدهی»
مدیر ابزارهای نوین مالی فرابورس ایران گفت: تامین مالی مبتنی بر سرمایه از طریق سهام، صندوق‌های پروژه و صندوق‌های جسورانه صورت می‌گیرد و این در حالی است که در تامین مالی مبتنی بر بدهی می‌توان از طریق اوراق مشارکت، مرابحه، استصناع، اوراق رهنی و منفعت اقدام به تجهیز منابع مالی کرد.
ریسک سرمایه‌گذاری با توسعه بازار بدهی و انتشار انواع اوراق کاهش می‌یابد
تامین مالی مبتنی بر سرمایه از طریق سهام، صندوق‌های پروژه و صندوق‌های جسورانه صورت می‌گیرد و این در حالی است که در تامین مالی مبتنی بر بدهی می‌توان از طریق اوراق مشارکت، مرابحه، استصناع، اوراق رهنی و منفعت اقدام به تجهیز منابع مالی کرد .
مدیر ابزارهای نوین مالی فرابورس ایران در همایش «معرفي ابزارهاي مالي بورس بازار سرمایه فرصتی برای رفتارهای نوین مالی- سرمایه‌ای» که در جریان سومین نمایشگاه بین‌المللی بورس، بانک، بیمه و رفتارهای اقتصادی در مشهد برگزار شد، به تشریح ابزارهای تامین مالی و تامین سرمایه پرداخت .
به گزارش بورس نیوز، در این همایش ندا بشیری روش‌های تامین مالی در بازار سرمایه را مبتنی بر «سرمایه» و «بدهی» عنوان کرد و گفت: تامین مالی مبتنی بر سرمایه از طریق سهام، صندوق‌های پروژه و صندوق‌های جسورانه صورت می‌گیرد و این در حالی است که در تامین مالی مبتنی بر بدهی می‌توان از طریق اوراق مشارکت، مرابحه، استصناع، اوراق رهنی و منفعت اقدام به تجهیز منابع مالی کرد .
مدیر ابزارهای نوین مالی فرابورس همچنین به تشریح ویژگی‌ها و شرایط پذیرش در فرابورس ایران، تفاوت بورس و فرابورس، تامین مالی از طریق بازار بدهی و معرفی چندین ابزار مالی پرکاربرد پرداخت و افزود: پذیرش در بازارهای سهام فرابورس دارای مزایای مختلفی است که از آن جمله می‌توان به تامین مالی، معافیت مالیاتی، تخفیف مالیات نقل و انتقال، معرفی شرکت به بازار، شفافیت اطلاعاتی و توثیق سهام اشاره کرد .
وی با اشاره به اینکه در بازارهای اول، دوم و بازار شرکت‌های کوچک و متوسط شرکت‌ها ملزم هستند شرایط پذیرش را طی کنند، گفت: این در حالی است که در تابلوهای ب و ج بازار پایه نماد شرکت‌ها صرفا به منظور نقل و انتقال درج می‌شود و در این بازار، شرکت‌ها بر حسب شفافیت در ارائه اطلاعات و نقدشوندگی بین تابلوهای «ب» و «ج» جابه‌جا می‌شوند .
تامین مالی در بازار بدهی و معرفی انواع اوراق صکوک بخش دیگری از سخنان بشیری بود که وی در خصوص شرایط انتشار اوراق بدهی گفت: مواردی همچون داشتن صورت‌های مالی شفاف، مشخص بودن محل مصرف، تامین ضمانت و توانایی مالی در تامین نرخ سود مورد انتظار سرمایه‌گذاران مهمترین شرایط لازم برای انتشار اوراق بدهی در بازار سرمایه به شمار می‌روند .
وی سپس به مقایسه ابزارهای بدهی با بررسی مواردی همچون سقف اوراق قابل معامله، ماهیت بازار ثانوی اوراق، دارایی پایه و ارکان انتشار اوراق پرداخت و عنوان کرد: به عنوان مثال در انتشار اوراق مشارکت هدف ناشر تامین مالی طرح‌ها و پروژه‌های ساخت و تولید است و در اوراق مرابحه تامین نقدینگی برای تجهیزات و کالاها مهمترین هدف از انتشار آن به شمار می‌رود .
مدیر ابزارهای نوین مالی فرابورس با اعلام اینکه فرابورس دارنده بزرگترین بازار اوراق دولتی است، ادامه داد: از سال ۹۴ تاکنون از طریق بازار بدهی فرابورس دولت توانسته با انتشار اسناد خزانه اسلامی و تخصیص آن به پیمانکاران، مبالغ سنگینی را برای بدهی‌ها خود تامین مالی کند .
وی در نهایت مزایای توسعه بازار بدهی را دستیابی به نرخ سود واقعی، تنوع بخشی به روش‌های سرمایه‌گذاری، کاهش ریسک سرمایه‌گذاری و تنوع در روش‌های تامین مالی عنوان کرد و گفت: در میان اوراق مختلف بدهی، اوراق دولتی از جمله اسناد خزانه اسلامی می‌تواند مزیت‌های فراوانی نه تنها برای دولت، بلکه برای کل اقتصاد داشته باشد به طوری که قفل شدن منابع مالی یکی از اصلی‌ترین معضلات کشور است و راهکار غیرتورمی آزادسازی این منابع که بخش مهمی از آنها به بدهی‌های دولت مربوط است، استفاده از بازار بدهی است.
دیدگاه شما