محاسبه قیمت مبنا

حجم مبنا به چه معناست؟

حجم مبنا برای کنترل رشد بی‌رویه قیمت سهام در سال 1382 تصویب شد.

بر این اساس و در ابتدای این قانون اساس بر این بود که 15 درصد از کل سهام یک شرکت طی یکسال مورد معامله قرار گیرد و روزهای کاری سال 250 روز فرض شده بود که بر آن اساس حجم مبنای روزانه یک سهم 0.0006 (شش ده هزارم) کل سهام شرکت می‌شد.

اما در سال 1383 نحوه محاسبه تغییر کرد و از 15 درصد به 20 درصد افزایش یافت و حجم مبنا به 0.0008 (هشت ده هزارم) کل سهام افزایش یافت.

بعنوان مثال چنانچه تعداد سهام شرکتی 200 میلیون باشد حجم مبنای آن 160 هزار سهم خواهد بود.

حال اگر حداقل 160 هزار سهم شرکت معامله شود، قیمت پایانی سهم برابر با میانگین موزون قیمت‌های معاملات خواهد بود و اگر کمتر از 160 هزار سهم معامله شود قیمت پایانی با استفاده از محاسبه قیمت مبنا نسبت حجم مبنا پوشش داده شده محاسبه می‌شود.

مثلاً اگر میانگین موزون قیمت سهام نسبت به روز قبل 40 تومان افزایش یافته است و میزان سهام معامله‌شده 80 هزار سهم است، قیمت پایانی (بسته شدن) سهم 20 تومان افزایش خواهد یافت.

تاثیرات حجم مبنا بر نوسانات قیمت سهام

وقتی تعداد سهام یک شرکت زیاد باشد، طبیعتا حجم مبنای بیشتری نیز خواهد داشت و به همین دلیل، در معاملات سهام شرکت‌های بزرگ که حجم مبنای بالایی دارند، گاهی اوقات نوسانات کمتری را نسبت به سهام شرکت‌های کوچک شاهد هستیم.

کسانی که به فکر نوسان‌گیری هستند، دل خوشی از نوسانات کم ندارند، زیرا سودشان به فراوانی نوسانات در کوتاه‌مدت استوار است، به همین دلیل اغلب اوقات در سهام شرکت‌های کوچک و مخصوصا سهام پذیرفته شده در فرابورس معامله می‌کنند (زیرا حجم مبنای سهام تمامی شرکت‌های پذیرفته شده در فرابورس 1 است).

مطلب مرتبط: آموزش خرید سهام

چرا حجم مبنای برخی از شرکت‌ها 1 است؟

این قانون فرابورس است که شرکت‌هایی که در بازار فرابورس پذیرفته شده‌اند حجم مبنای 1 دارند.

همچنین نمادها در روز بازگشایی (بعد از مجمع، بعد از تعدیل، بعد از شفاف سازی و…) با حجم مبنای 1 بازگشایی می‌شوند.

قصد شروع سرمایه‌گذاری در بورس را دارید؟ اولین قدم این است که افتتاح حساب رایگان را در یکی از کارگزاری‌ها انجام دهید:

برای سرمایه‌گذاری و معامله موفق، نیاز به آموزش دارید. خدمات آموزشی زیر از طریق کارگزاری آگاه ارائه می‌شود:

حجم مبنا چیست؟

برای جلوگیری از سوءاستفاده برخی افراد در دستکاری قیمت‌ها و جلوگیری از ضرر سهامداران مفهومی به اسم حجم مبنا از سال 1382 وارد بازار ایران گردید.
برای متوجه شدن مفهوم حجم مبنا لازم است که ابتدا با مفاهیم قیمت پایانی و آخرین قیمت معامله برای هر سهم آشنا شوید.

قیمت پایانی

قیمت آخرین معامله همانطور که از نامش پیداست عبارت است از قیمتی که آخرین معامله در آن صورت گرفته‌است. اما قیمت پایانی زمانی که حجم مبنا برابر 1 باشد برابر است با میانگین وزنی قیمت‌هایی که در طول روز معامله شده‌است و وزن قیمت نیز همان میزان حجم معامله در آن قیمت است. برای مثال فرض کنید که حجم مبنا در سهم الف برابر 1 است و در این سهم 50 سهم در قیمت 1000ريال، 120 سهم در قیمت 800ريال و 30 سهم نیز در قیمت 1200ريال معامله گردیده است.
قیمت پایانی در این سهم به صورت زیر محاسبه می‌گردد.

درصورتیکه حجم مبنا بزرگتر از یک باشد، برای اینکه قیمت پایانی تغییر پیدا کند قیمت حداقل باید به اندازه حجم مبنا معامله گردد و اگر کمتر از حجم مبنا معامله گردد قیمت پایانی نیز به همان نسبت تغییر پیدا می‌کند. برای روشن شدن موضوع مثال واقعی زیر را در نظر بگیرید.

برای مثال به سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران مراجعه نموده و نماد خپویش را جستجو نمایید در روز 2 تیر 1399 سهم تعداد 46976 برگه سهم شرکت سازه پویش با نماد خپویش در یک بازار گاوی قرار داشته و در آستانه قیمت بالای سهم یعنی 125620ريال معامله گردید اگر حجم مبنا، برابر 1 بود، قیمت پایانی سهم نیز برابر 125620ريال می‌گردید چون در تمام طول روز قیمت معامله همان آستانه قیمت بالا بود. ولی در این محاسبه قیمت مبنا نماد حجم مبنا برابر 424340 سهم است و تنها 46976 در 5+ درصد قیمت نسبت به قیمت دیروز معامله گردیده‌است پس قیمت پایانی طبق فرمول زیر برابر است با 0.55+ درصد قیمت دیروز:

حجم مبنا چگونه محاسبه می‌گردد؟

در تاریخ 7 اسفندماه سال 98 با تصویب قانون جدید حجم مبنا توسط شورای عالی بورس اوراق بهادار مقرر گردید که حجم مبنای تمام شرکت‌ها برابر با 0.0004 نعدا سهام کل شرکت باشد و حداقل ارزش مبنا نیز برای بازارهای اول و دوم فرابورس برابر 50 میلیارد ريال، بازار پایه زرد 20 میلیارد ريال، بازار نارنجی 10 میلیارد ريال و بازار قرمز 5 میلیارد ريال در نظر گرفته شد. این بدین معنی است که اگر 0.0004 تعدا سهام شرکتی با توجه به قیمت پایانی، ارزشی کمتر از حداقل ارزش مبنا داشته باشد، حجم مبنای شرکت به گونه تعیین می‌گردد که با توجه قیمت پایانی ان شرکت حداقل ارزش مبنا را داشته باشد.

تأثیرات قانون جدید حجم مبنا

این قانون نوسانات شدید سهم‌های کوچک را هدف گرفته و کنترل می‌نماید و تأثیر محسوسی بر سهم‌های بزرگ بازار که ارزش معاملات روزانه بیش از 50 میلیارد ريال را دارند نخواهد داشت.
این قانون ریسک سرمایه‌گذاری بر روی سهم کوچک بازار را کم می‌نماید و البته از طرفی دیگر سرعت رشد سهم‌های کوچک را نیز کاهش می‌دهد.

یک گزارش جذاب | حجم مبنا در سهام چیست

امسال 13 فروردین با حضور یک میهمان ناخوانده به نام کووید 19 برای ما متفاوت تر از هر سالی است. «دنیای بورس» پیشنهاد میکند با در خانه ماندن، 13 مطلب خواندنی سایت را از دست ندهید.

• حجم مبنا چیست؟
• حجم مبنا چه کارکردی دارد؟
• حجم مبنا در این سال ها چه تغییری کرده؟
• چگونه حجم مبنای یک سهم را محاسبه کنیم؟
• حجم مبنا در تابلوخوانی
• حجم مبنای یک

دنیای بورس | این روزها شاهد اخبار زیادی پیرامون تغییر در درستورالعمل حجم مبنا هستیم. ممکن است این سوال برای شما هم پیش آمده باشد که حجم مبنا چیست؟ فرمول حجم مبنا چیست و حجم مبنا چگونه محاسبه می‌شود؟ اصلا حجم مبنا چه کاربردی دارد؟ حجم مبنای چه سهامی یک است؟ و در نهایت به طور کلی حجم مبنا چه نقشی در تابلوخوانی بورس دارد؟

حجم مبنا چیست؟

حجم مبنا یکی از ویژگی‌های بازار سهام ایران است. در تعریف ساده باید عنوان کرد که حداقل تعداد سهامی که باید مورد معامله قرار گیرد تا سهم بتواند تا دامنه نوسان کامل رشد یا افت داشته باشد را حجم مبنا می گویند.

حجم مبنا برای کنترل رشد بی‌رویه قیمت سهام در سال 1382 تصویب شد. بر این اساس و در ابتدای این قانون اساس بر این بود که 15 درصد از کل سهام یک شرکت طی یکسال مورد معامله قرار گیرد و بر آن اساس حجم مبنای روزانه یک سهم 0.0006 (شش ده هزارم) کل سهام شرکت لحاظ شد. البته این محاسبه با درنظر گرفتن تعداد 250روز کاری در یکسال لحاظ شده بود.

ولی درست در یک سال بعد یعنی در سال 1383 نحوه محاسبه تغییر کرد. بدین صورت که معامله 15درصد از سهام یک شرکت در کل سال به 20 درصد افزایش یافت . به این ترتیب حجم مبنا نیز به 0.0008 (هشت ده هزارم) کل سهام شرکت رسید. البته این فرمول طی سالها تغییر کرد و در سال 93 به 0.0004 (چهار ده هزارم) کل سهام شرکت رسید.

به طور مثال حجم مبنای شرکتی که دارای 300میلیون سهم است، 120هزار سهم خواهد بود. یعنی باید حداقل 120هزار سهم این شرکت در یک روز معاملاتی دادوستد شود تا آن سهم بتواند نوسان قیمتی در محدوده 5درصد داشته باشد. به عبارت دقیق تر اگر حداقل 120 هزار سهم شرکت معامله شود، قیمت پایانی سهم برابر با میانگین موزون قیمت‌های معاملات خواهد بود. حال اگر در یک روز معاملاتی کمتر از 120 هزار سهم آن معامله شود، قیمت پایانی با استفاده از نسبت حجم مبنا پوشش داده شده محاسبه می‌شود.

حجم مبنا و قیمت پایانی

برای درک بهتر حجم مبنا بهتر است ابتدا با دومفهوم قیمت آخرین معامله و قیمت پایانی آشنا شویم:

قیمت آخرین معامله: به آخرین قیمتی که سهام یک شرکت در یک روز بین خریدار و فروشنده معامله می‌شود، قیمت آخرین معامله گفته می‌شود.

قیمت پایانی: به میانگین وزنی قیمت سهام شرکت با در نظر گرفتن حجم مبنا، قیمت پایانی گفته می‌شود.

به این ترتیب قیمت پایانی هر روز مبنای نوسانات قیمت روز بعد معاملاتی قرار می‌گیرد. مثلا اگر قیمت پایانی معامله یک سهم در معاملات روز سه شنبه100 ریال باشد، بازه مجاز نوسان قیمت در روز معاملاتی بعد یعنی چهارشنبه بین مثبت 5 درصد (105 ریال) و منفی 5 درصد قیمت پایانی روز معاملاتی گذشته (95ریال) خواهد بود.

بر اساس این تعریف می‌توانیم بگوییم حجم مبنا حداقل تعداد برگه سهمی است که باید در یک روز معاملاتی روی یک قیمت دادوستد شود تا قیمت پایانی به قیمت داد و ستد شده برسد. در صورتی که تعداد سهام معامله‌شده در طول روز کمتر از حجم مبنا باشد، به همان نسبت درصد نوسان قیمت آن سهم نیز کاهش خواهد یافت.

حجم مبنا در دستور جدید

حال بر اساس ابلاغیه دو شرکت بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران، روش جدید محاسبه حجم مبنا از تاریخ ۱۲ اسفند ۹۸ اجرا شد.

حجم مبنای کلیه شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران براساس فرمول قبلی (ماده واحده مصوب ۲۸ بهمن‌ماه ۹۳ هیات‌مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار) ۴ در ۱۰ هزار سهام شرکت در نظر گرفته شد. البته در این میان شروطی عنوان شد. به این ترتیب حداقل ارزش مبنا برای تمام شرکت‌ها برابر با ۵۰ میلیارد ریال و حداکثر ارزش مبنا برای شرکت‌های با سرمایه ۲۰ هزار میلیارد ریال و بالاتر ،۱۲۰ میلیارد ریال و برای شرکت‌های با سرمایه کمتر محاسبه قیمت مبنا از ۲۰ هزار میلیارد ریال،۱۰۰ میلیارد ریال تعیین شد.

به این ترتیب، تعداد حجم مبنای هر سهم براساس قیمت پایانی سهم در آخرین روز معاملاتی هر هفته محاسبه و از اولین روز معاملاتی هفته بعد اعمال می‌شود. همچنین در صورت اقدامات شرکتی تغییرات حجم مبنا براساس مقررات و با رعایت نصاب‌های این مصوبه محاسبه و اعمال می‌شوند.

حجم مبنا و تغییرات جدید

همانطور که عنوان شد حجم مبنای کلیه شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار برابر با 0.0004 (چهار ده هزارم) تعداد سهام شرکت است. حداکثر ارزش حجم مبنا با توجه به سرمایه شرکت ها می تواند حتی 120میلیارد ريال و حداقل آن ۵۰ میلیارد ریال باشد که تعداد آن براساس قیمت پایانی سهم در آخرین روز معاملاتی هر هفته محاسبه و از اولین روز معاملاتی هفته بعد اعمال می‌شود.

• حداقل ارزش مبنای قابل اعمال معادل ۵۰ میلیارد ریال است.
• حداکثر ارزش مبنای قابل اعمال برای شرکت‌های با سرمایه کمتر از ۲۰ هزار میلیارد ریال معادل ۱۰۰ میلیارد ریال و برای شرکت‌های با سرمایه ۲۰ هزار میلیارد و بالاتر معادل ۱۲۰ میلیارد ریال است.
• البته حجم مبنا در بازار پایه فرابورس با تابلو زرد ۲۰ میلیارد ریال، برای نارنجی ۱۰ میلیارد ریال و برای قرمز ۵ میلیارد ریال است.

پس توجه داشته باشید در صورتی که سهام شرکت های فرابورسی در سقف و یا کف قیمت خواهند بود که به اندازه ارزش ریالی عنوان شده، معامله شوند.

جزییات حداقل و حداکثر ارزش مبنا

نحوه محاسبه حجم مبنا

طبق این قانون برای محاسبه حجم مبنا کافی است مراحل زیر را طی کنیم:

1. ابتدا تعداد سهام شرکت را در عدد ۴ ضرب و بر عدد ۱۰۰۰۰ تقسیم می‌کنیم.
2. عدد بدست آمده حجم مبنای ما خواهد بود. اما لازم است یک تبصره را در آن رعایت کنیم.
3. عدد بدست آمده را در قیمت پایانی سهم در روز چهارشنبه (آخرین روز کاری) ضرب محاسبه قیمت مبنا می‌کنیم:
4. اگر عدد بدست آمده در آخرین روز کاری هفته (معمولا چهارشنبه) عددی بین 50میلیارد ریال و ۱20 میلیارد ریال بود: حجم مبنای ما برای روز شنبه همان عدد بدست آمده در بالا خواهد بود.
5. اگر عدد بدست آمده کمتر از 50میلیارد ریال بود حجم مبنای ما برای روز شنبه برابر خواهد بود با 50میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی روز چهارشنبه.

حجم مبنای یک چیست؟

تا پیش از دستورالعمل جدید ، شرکت‌هایی که در فرابورس فعالیت می‌کردند، حجم مبنایی معادل ۱ (یک) داشتند. یعنی کافی بود تا یک سهم در نماد مورد نظر معامله شود تا افزایش یا کاهش قیمت در سهم اعمال شود.

ولی همانطور که عنوان شد در دستورالعمل جدید برای کلیه سهام معامله شده در فرابورس و بازار پایه حجم مبنایی مطابق با جدول بالا درنظر گرفته شده است. به دلیل آن که تا کنون حجم مبنا در بازارهای پایه و فرابورس در نظر گرفته نمی‌شد، کوچک بودن محاسبه قیمت مبنا بسیاری از سهام این بازارها باعث سود جویی برخی از معامله‌گران می‌شد. حال پیش بینی می شود با دستورالعمل جدید ، فعالیت های سفته بازی در این نمادها کاهش یابد.

حجم مبنا در تابلوخوانی

برای خرید سهام یکی از مهم ترین مواردی که بایستی بررسی شود تابلوی معاملات آن سهام است. در تابلوی معاملات یک سهم اطلاعات فراوانی از آن در دسترس است که مهم ترین آن قیمت سهام است. در این قیمت موارد مهمی تاثیرگذار است که یکی از آنها، حجم مبناست.

برای بررسی جزئیات مهم از روند معاملات هر سهم ، در سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران، می توان این اطلاعات را مشاهده کرد.

بررسی جزییات روند معاملات هر سهم در سایت بورس تهران (لینک)

کارکرد حجم مبنا

هدف از تعیین حجم مبنا این است که که سرمایه گذاران اطمینان داشته باشند که نوسانات قیمت سهام در نتیجه خرید و فروش تعداد مشخصی از سهام است. چرا که در غیر این صورت معامله حتی چند سهم می‌تواند قیمت سهام را تحت تاثیر قرار دهد و قیمت های غیر واقعی در سهم ایجاد کند.

به عبارت ساده تر فلسفه وجودی حجم مبنا به این خاطر است که یک سهم با حجم خرید کم ، نوسان شدید قیمتی را تجربه نکند.

در واقع یکی از اهداف مهم سازمان بورس، دستیابی به رشد پایدار در بازار سهام است. برای اینکه بازار پویاتر شود، ابتدا لازم است که معاملات آن تا حدی به دور از هیجان و با شیب ملایم صورت گیرد. تغییر فرمول حجم مبنا یکی از عواملی است که سبب می‌شود تا اصطلاحاً عمق بازار افزایش یافته و قیمت‌های کاذب و حبابی کمتر به وجود بیایند.

فرصت‌سازی جدید در بورس

دنیای اقتصاد- پس از آن که سازمان بورس و اوراق بهادار در آبان‌ماه سال پیش، محدودیت نوسان روزانه قیمت سهام را از 3 به 5/3 درصد افزایش داد، این محدودیت از فردا با نیم درصد افزایش دیگر به 4 درصد ارتقا می‌یابد؛ افزایش اخیر حکایت از انتظارات فعالان بورس اعم از معامله‌گران، کارگزاران و سهامداران درخصوص افزایش نقدشوندگی و تلاش‌های سازمان بورس برای برآورده کردن این انتظارات دارد. این در حالی است که رییس اداره نظارت بر بورس‌ها، هفته قبل در گفت‌و‌گو با دنیای اقتصاد از افزایش تدریجی محدودیت نوسان روزانه حمایت کرده بود، اما وقوع آن را به بلوغ معامله‌گران مرتبط کرده بود. به اعتقاد کارشناسان، وجود محدودیت نوسان روزانه، علاوه‌بر کاهش کارآیی معاملات بورس، موجب ایجاد رانت برای برخی از فعالان بورس، ایجاد صف‌های خرید و فروش و سوق دادن سهامداران به سمت شایعه‌محوری به جای تحلیل محوری می‌شود. از سوی دیگر محدودیت نوسان 4 درصدی بورس در شرایطی اجرایی می‌شود که در حال حاضر این محدودیت در فرابورس معادل 5 درصد و بدون اعمال حجم مبنا است.

دومین افزایش نیم‌درصدی دامنه نوسان قیمت
در شرایطی که تنها کمتر از یک هفته از اظهارنظر مدیر نظارت بر بورس‌های «سبا» در خصوص موافقت این سازمان با افزایش تدریجی دامنه نوسان می‌گذرد، در آخرین ساعات روز معاملاتی هفته گذشته، سامانه رسمی بورس اوراق بهادار از افزایش نیم‌درصدی دامنه نوسان روزانه قیمت سهام خبر داد.
به گزارش خبرنگار ما، بر اساس اعلام بورس اوراق بهادار تهران از فردا دامنه نوسان قیمت از 5/3‌درصد به 4‌درصد و دامنه حق تقدم از 7‌درصد به 8درصد افزایش می‌یابد. این در حالی است که شرکت بورس اوراق بهادار پیش از این در گزارشی که به منظور افزایش نقدشوندگی بازار ارائه کرده بود، دامنه نوسان برای معاملات بورس را 5‌درصد پیشنهاد کرده بود.
حال با گذشت حدود یک سال از این گزارش، سازمان بورس برای دومین بار با رشد نیم‌درصدی دامنه نوسان معاملات موافقت کرده است. بر این اساس در سال گذشته «سازمان» نیز با رشد نیم‌درصدی، دامنه نوسان معاملات را از 3 به 5/3‌ و در حال حاضر نیز با نیم‌درصد دیگر افزایش به 4‌درصد رسانده است. اتفاقی که از سیاست لاک‌پشتی و تدریجی سازمان بورس برای افزایش نقدشوندگی بازار سرمایه حکایت دارد، چیزی که همه ارکان بازار همواره از نهادهای نظارتی و تصمیم‌ساز بورس خواستار شده‌اند.
در همین حال معاون مطالعات اقتصادی بورس تهران درباره دلایل تعیین دامنه نوسان 4‌درصدی برای معاملات سهام گفت:‌سال گذشته بورس اوراق بهادار تهران گزارشی را برای افزایش نقدشوندگی بازار به شورای عالی بورس ارائه کرد که بر اساس آن پیشنهاد شده بود که دامنه نوسان سهام از 3‌ به 5‌درصد افزایش یابد؛ اما بر اساس تصمیم‌ سازمان بورس دامنه نوسان در سال گذشته فقط نیم‌درصد افزایش پیدا کرد و این سیاست در سه ماه اول امسال هم ادامه پیدا کرد تا این که چهارشنبه گذشته رسما افزایش نیم‌درصدی دیگر از دامنه نوسان و تعیین محدوده نوسان 4‌درصدی به بورس اعلام شد. علی سنگینیان افزایش نیم‌درصدی دامنه نوسان در دو نوبت را ناشی از سیاست سازمان بورس مبنی بر افزایش تدریجی نقدشوندگی بازار اعلام کرد.
تغییرات اساسی در گره معاملاتی
وی در پاسخ به این پرسش که در ظاهر برخی دیگر از پیشنهادهای بورس در آیین‌نامه جدید معاملات در نظر‌گرفته شده است، گفت: دستورالعمل اجرایی نحوه انجام معاملات در کمیته تدوین مقررات بورس نهایی شده و هیات‌مدیره سازمان بورس در رابطه با آن باید تصمیم‌گیری کند که در آن برخی از سیاست‌های افزایش نقدشوندگی برای بازار سهام اتخاذ شده است.
وی افزود: در دستورالعمل جدید اجرایی نحوه انجام معاملات، مقررات مربوط به دستورالعمل‌گره معاملاتی با اصلاحاتی مواجه شده است که از جمله آن می‌توان به تغییر تعریف‌گره معاملاتی و کاهش زمان مشمول شدن نمادها در‌گره معاملاتی از 10 روز به 3 روز و حذف حجم مبنا و افزایش دامنه نوسان برای شرکت‌های مشمول‌گره معاملاتی اشاره کرد. سنگینیان از بازگشایی نمادها به صورت حراج و بدون دامنه نوسان و کاهش مدت زمان توقف نمادها به عنوان دیگر نکات در نظر‌گرفته شده در دستورالعمل اجرایی معاملات یاد کرد و افزود: همه این موارد جزو پیشنهادهای بورس تهران بوده که برخی از این پیشنهادها با اصلاحاتی در دستورالعمل اجرایی معاملات در نظر‌گرفته شده است.
او تعیین قیمت پایانی سهام بر اساس حراج پایانی را از دیگر پیشنهادهای بورس در گزارش نقدشوندگی ذکر کرد و افزود: به احتمال بسیار زیاد از این پیشنهاد هم در دستورالعمل جدید انجام معاملات استفاده خواهد شد.
در آرزوی بورس هنگ‌کنگی
اما معامله‌گران بازار به ویژه آنهایی که در یکی دو سال اخیر به جمع معامله‌گران بورس تهران پیوسته‌اند، همواره این سوال را در ذهن خود تکرار می‌کنند که چرا سود و زیان ما در بازار محاسبه قیمت مبنا سرمایه محدود به 5/3‌درصد شده و چرا مثل بورس‌بازان هنگ‌کنگی نمی‌توانیم 100‌درصد سرمایه خود را در سود بگیریم.
سابقه دامنه نوسان
در دوره‌های گذشته و در زمان دبیر کلی میرمطهری (از 78 تا 82)، دامنه نوسان قیمت سهام شرکت‌ها 5‌درصد و بدون اعمال حجم مبنا بود؛ اما به هنگام رشد مداوم سهام در اواخر سال 81، این دامنه به 5/2 و یک‌درصد کاهش یافت. در آن زمان دامنه نوسان شرکت‌ها با P/E بین 5/5 تا 5/7 به 5/2‌درصد و بالاتر از 5/7 به یک‌درصد محدود ‌شد؛ اما به طور کلی دامنه نوسان 5/2 و یک‌درصد حداکثر مربوط به 30 شرکت می‌شد.
در زمان دبیرکلی عبده تبریزی (از سال 82 تا 84) این محدوده به 5‌درصد و بدون در نظر‌گرفتن متغیر P/E سهام شرکت‌ها تغییر یافت؛ اما پس از مدتی از اهرم حجم مبنا استفاده شد که بر اساس آن باید روزانه تعداد مشخصی از سهام شرکت‌ها مورد داد‌و‌ستد قرار می‌گرفت تا افزایش یا کاهش 5‌درصدی نرخ، مشمول سهام شرکت‌ها ‌شود.
از طرف دیگر علاوه بر محدوده نوسان و حجم مبنا، عدم فروش سهام تا 3 روز کاری نیز اعمال می‌شد که محدودیت در فروش سهام باعث شده بود که دیدگاه اکثر سهامداران کوتاه باشد؛ اما از سال 85 امکان فروش سهام به یک روز کاری تغییر کرد و زمینه تحول در امر مبادلات را به وجود آورد.
محدودیتی به نام حجم مبنا؟
حجم مبنا حداقل تعداد برگه سهامی است که باید مورد معامله قرار گیرد تا سهم در پایان روز در قیمتی به ثبت برسد. حجم مبنا برای کنترل رشد بی رویه قیمت سهام در سال 1382تصویب شد. براین اساس در ابتدای این قانون و در سال82 اساس براین بود که 15‌درصد از سهام کل یک شرکت طی یک سال مورد معامله قرار گیرد و روزهای کاری سال 250روز فرض شده بود که بر آن اساس حجم مبنای روزانه یک سهم 6صدم درصد تعداد کل سهام شرکت می‌شد؛ اما از ابتدای سال 1383 این قانون تغییر کرد و از 15درصد به 20‌درصد افزایش یافت و حجم معاملات روزانه به 8صدم‌درصد کل سهام شرکت افزایش یافت.
در بورس اوراق بهادار ایران حجم مبنا به منظور اطمینان از اینکه تغییر قیمت‌ سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس حاصل از معامله حداقل تعداد معینی از سهام شرکت است، تعریف و برای محاسبه آن ضریب هشت در هزار در تعداد سهام تمام شرکت‌ها صرف ‌نظر از اندازه آن‌ها اعمال‌ شد. با توجه به اینکه در مورد شرکت‌های بزرگ هدف مذکور با حجم مبنای کمتری نیز حاصل می‌شود، لذا هیات‌مدیره شرکت بورس تصمیم‌گرفت ضریب محاسبه حجم مبنای شرکت‌هایی را که سرمایه آن‌ها بیشتر از 3هزار‌میلیارد‌ریال است از هشت در ده‌‌هزار به چهار در ده‌‌هزار کاهش دهد.
بر این اساس از تاریخ دوم تیر 86 ضریب محاسبه حجم مبنای 11 شرکت به چهار در ده‌هزار تغییر یافت که از جمله آنها می‌توان به فولاد مبارکه اصفهان ـ سایپا ـ سرمایه‌گذاری غدیر- ملی صنایع مس ایران ـ ایران خودرو- بانک پارسیان ـ سرمایه‌گذاری صندوق بازنشستگی ـ سیمان فارس خوزستان ـ‌گروه بهمن سرمایه‌گذاری بانک ملی ایران ـ مدیریت پروژه‌های نیروگاهی ایران اشاره کرد.
بررسی تغییرات دامنه نوسان
تغییر دامنه نوسان در بورس تهران اتفاق عجیبی نیست، و در طول تاریخ 43 ساله بورس تهران به ویژه در دهه اخیر همواره اتفاق افتاده است، تا جایی که در نهم آذر ماه سال 84بنا بر مصوبه هیات‌مدیره سازمان کارگزاران بورس اوراق بهادار، از تاریخ یکشنبه سیزدهم آذرماه همان سال دامنه نوسان قیمت به روزانه پنج‌درصد تغییر کرد. بر اساس مصوبه هیات مدیره سازمان کارگزاران مصوب 12/9/1384 با توجه به وضعیت جاری بازار، محدوده نوسان روزانه قیمت سهام از تاریخ 13 آذرماه 1384 به حالت قبل از 18/8/1384 بازگشت. این موضوع به معنای آن بود که امکان تغییر قیمت سهام روزانه حداکثر به میزان پنج‌درصد افزایش یا کاهش است.
افزون بر این، در مقطعی دیگر براساس گزارش مدیریت بازار در راستای سلسله اقدامات شرکت بورس در خصوص افزایش نقد شوندگی بازار و بر اساس مصوبه هیات‌مدیره شرکت و تایید سازمان بورس اوراق بهادار از روز شنبه مورخ 21/2/87 دامنه مجاز نوسان قیمت روزانه سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار از 2 به 3‌درصد افزایش یافت که در آن زمان بورس تهران ابراز امیدواری کرده بود، با اجرای شرایط جدیدالذکر محدودیت نوسان قیمت، روان شدن بیشتر معاملات و بهبود نقد شوندگی را شاهد باشد و در نهایت در تاریخ 16/8/88 به فعالان بازار سرمایه اعلام شد، در راستای افزایش نقدینگی سهام دامنه مجاز نوسان روزانه قیمت سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار، از سه به سه و نیم‌درصد و برای حق تقدم سهام از 6 به 7‌درصد افزایش یافت. در همین راستا نیز حجم مبنای شرکت‌های با سرمایه ده‌میلیارد سهم و بیشتر از 4 در ده‌هزار (0004/0) به 3 در ده‌هزار (0003/0) تعداد سهام شرکت تغییر پیدا کرد.
گره‌گشایی از بازار!
از سوی دیگر در تیر ماه سال 86 بود که به منظور افزایش نقد شوندگی و رفع‌گره معاملاتی از نماد شرکت‌های دارای صف فروش یا خرید، ضوابطی از سوی هیات‌مدیره بورس تصویب شد که از 17 شهریور همان سال به اجرا محاسبه قیمت مبنا درآمد.
این ضوابط جدید که گره معاملاتی نام گرفته بود، به وضعیتی اطلاق می‌شد که در آن یک نماد معاملاتی به‌رغم برخورداری از صف سفارش خرید یا فروش، حداقل معادل یک برابر حجم مبنا برای شرکت‌های با 3‌میلیارد سهم و بیشتر و دو برابر حجم مبنا برای سایر شرکت‌ها، به علت محاسبه قیمت مبنا محاسبه قیمت مبنا عدم تقارن قیمت‌های درخواست خرید و فروش، حداقل به مدت ده جلسه معاملاتی متوالی مورد معامله قرار نگیرد یا متوسط معاملات روزانه آن در این دوره(به استثنای معاملات در نماد ژعمده)، کمتر از 20‌درصد حجم مبنا باشد.
همچنین برای رفع‌گره معاملاتی، تاثیرحجم مبنا در محاسبه قیمت پایانی نماد مورد نظر، برای دوره مشخصی که از 5 جلسه معاملاتی متوالی بیشتر نبود، حذف می‌شد.
افزون بر این، فهرست شرکت‌های دارای‌گره معاملاتی پس از تایید مدیرعامل بورس و دست‌کم یک روز پیش از حذف حجم مبنا، از طریق سامانه معاملات و همچنین سایت رسمی بورس اوراق بهادار تهران به اطلاع عموم می‌رسید.
بر اساس این شرایط پس از رفع‌گره معاملاتی و روان شدن معاملات سهم یا خاتمه دوره پیش‌بینی شده، حجم مبنا در محاسبه قیمت پایانی سهام شرکت لحاظ می‌شد.
اما دیری نپایید که در 18 شهریور ماه سال 86، بورس اوراق بهادار در اطلاعیه‌ای اعلام کرد که اجرای دستورالعمل رفع‌گره‌های معاملاتی تا اطلاع ثانوی به تعویق می‌افتد.
به گزارش روابط عمومی بورس اوراق بهادار تهران، علت این تعویق، رفع برخی ابهامات درباره اجرای این مصوبه اعلام شده بود.
ولی کمتر از یک ماه بعد اعلام شد، دستورالعمل رفع‌گره معاملاتی در بورس اوراق بهادار تهران از شنبه هفتم مهر 86 اجرا می‌شود.
بر این اساس در این دستورالعمل، اصلاحات سازمان بورس و اوراق بهادار نیز اعمال و متن کامل دستورالعمل به این شرح اعلام شد.
1.‌گره معاملاتی وضعیتی است که در آن یک نماد معاملاتی به‌رغم برخورداری از صف سفارش خرید یا فروش حداقل معادل یک برابر حجم مبنا برای شرکت‌های با سه‌میلیارد سهم و بیشتر و دو برابر حجم مبنا برای سایر شرکت‌ها، به علت عدم تقارن قیمت‌های درخواست خرید و فروش، حداقل به مدت ده جلسه معاملاتی متوالی مورد معامله قرار نگیرد یا متوسط معاملات روزانه آن در این دوره (به استثنای معاملات در نماد ژعمده)، کمتر از 5‌درصد حجم مبنا باشد.
2. برای رفع‌گره معاملاتی، تاثیر حجم مبنا در محاسبه قیمت پایانی نماد مورد نظر، برای دوره مشخصی که از 5 جلسه معاملاتی متوالی بیشتر نیست، حذف می‌شود.
3. فهرست شرکت‌های دارای‌گره معاملاتی براساس وضعیت سفارشات پایان جلسه معاملاتی و حجم معاملات آخرین ده جلسه معاملاتی توسط بورس استخراج و حداکثر تا محاسبه قیمت مبنا ساعت 16 همان روز از طریق سامانه معاملات و همچنین سایت این شرکت به اطلاع عموم می‌رسد. حذف حجم مبنا در جلسه معاملاتی روز بعد اعمال خواهد شد.
4. پس از رفع‌گره معاملاتی یا خاتمه دوره پیش‌بینی شده در بند 2، حجم مبنا در محاسبه قیمت پایانی سهام شرکت لحاظ می‌شود. در نهایت یک روز پس از اجرای دستورالعمل رفع گره معاملاتی سایت بورس تهران از معامله‌گران خواست در ارزیابی جو عمومی بازار به تاثیر اجرای دستورالعمل رفع‌گره‌های معاملاتی در کاهش شاخص‌ها توجه کنند.

مجله پژوهش سلامت

مقدمه: امروزه با توجه به نقش اطلاعات صحیح در تصمیم‌گیری‌ها و خصوصاً اطلاعات مالی، طراحی و به‌کارگیری یک سیستم هزینه‌یابی که قادر به شناسایی و محاسبه صحیح بهای تمام‌شده خدمات باشد، جایگاه خاصی دارد. شواهد و نتایج بسیاری نشان داده‌اند که سیستم‌های سنتی محاسبه بهای تمام‌شده قادر به ارائه اطلاعات صحیح نمی‌باشند.
مواد و روش­ ها: پژوهش حاضر با هدف محاسبه بهای تمام‌شده خدمات ارائه‌شده به دانشجویان رشته های پزشکی و پیراپزشکی در سال 93 انجام‌شده است. روش مورداستفاده، هزینه‌یابی بر مبنای فعالیت بود که در آن پس از آنالیز فرایند و فعالیت، هزینه‌های تمام‌شده هر مرکز فعالیت با استفاده از مبنا های مناسب، به‌صورت گام‌ به‌گام محاسبه ‌شده و سرانه هزینه هر مرکز فعالیت، برای دانشجویان محاسبه گردیده است. محاسبات با استفاده از نرم‌افزار Excel به روش آمار توصیفی صورت گرفته است.
یافته ­ها: 90 درصد کل هزینه دانشجو از منابع عمومی توسط دولت تأمین شده است و 10 درصد هزینه‌ها بدون اعتبار است. همچنین بهای تمام‌شده هر واحد درسی در رشته بهداشت محیط بالاترین قیمت را به خود اختصاص داده است.
نتیجه‌گیری: امکان محاسبه بهای تمام‌شده خدمات آموزشی با استفاده از سیستم هزینه‌یابی بر مبنای فعالیت در دانشکده‌ علوم پزشکی ساوه وجود دارد. همچنین بهای تمام شده خدمات ارائه شده به دانشجویان بیشتر از اعتبارات لحاظ شده درسال 93 برای معاونت دانشجویی بوده است. این امر ضرورت محاسبه قیمت مبنا بازنگری در اعتبار لحاظ شده برای معاونت دانشجویی را روشن می‌سازد. بهای تمام‌شده هر واحد درسی در رشته بهداشت محیط بالاترین قیمت را به خود اختصاص داده است. با توجه به اینکه هزینه‎های آموزشی برای هر رشته ثابت است، بنابراین با افزایش تعداد دانشجویان این هزینه‌ها به تعداد بیشتری سرشکن شده و بهای تمام‌شده کاهش می‌یابد.

نوع مطالعه: كاربردي | موضوع مقاله: تخصصي
دریافت: 1395/9/26 | ویرایش نهایی: 1397/8/16 | پذیرش: 1396/5/7 | انتشار الکترونیک پیش از انتشار نهایی: 1397/5/18 | انتشار: 1397/7/23

1. Cooper R, Kaplan RS. Measure costs right: make the right decisions. Harvard business review. 1988;66(5):96-103.

2. Rajabi A. The design and application activity-based costing system to calculate the cost of training medical students: A Case Study. Fasa and Yazd: University of Medical Sciences In Shiraz; 2005.

3. Rahimniya R, Ram M, Siavashi E, Ghasempour S, Baruni M, KHakian M, et al. Calculating the cost of student services through activity based costing method (ABC) at the department of student and cultural affairs of Tehran university of medical sciences in 2011. Interdisciplinary Journal of Virtual Learning in Medical Sciences (IJVLMS). 2014;5(2):8-15.

4. Bjørnenak T. Diffusion and accounting: the case of ABC in Norway. Management accounting research. 1997;8(1):3-17.

5. Cooper R, Kaplan R, Maisel L, Morrisey E, Oehm R. Implementing activity-Based Cost Management: Moving from Analysis to Action: experiences at eight companies. Institute of Management Accountants (USA)/Peat Marwick. 1992.

6. Cantarero DC, Herrero DAP, Méndez FM, editors. A multi-modal biometric fusion implementation for ABC systems. Intelligence and Security Informatics Conference (EISIC), 2013 European; 2013: IEEE.

7. Mohamoud G, Tran C. The Implementation of the Active Breathing Coordinator (Gating/Response) System at the Stronach Regional Cancer Centre. Journal of medical imaging and radiation sciences. 2017;48(1):S2.

8. Robertson S. Issues report [electronic resource] : on costing within Australian higher education institutions / Steve Robertson . [et al.]. Ernst, Young, Australia. Department of Education S, Training, editors. Canberra: Ernst and Young; 1998.

9. Ahmed R, Kannaiah D. The considerations for the implementation of an Activity Based Costing System (ABC). 2016.

10. Arab M, Naseri M. The study of possibility of designing a model for calculating bank deposits' cost by using ABC system: A case study of Refah bank. Accounting and Auditing Journal. 2003;10(34):11-3.

11. Rahnamay Roodposhti F, Yar Soroosh A. Comparative Assessment of Economic and Accounting Performance Measures Ability in Explaining Value of Companies Listed in Tehran Stock Exchange. Financial Research Journal. 2013;15(1):29-50.

12. Öker F, Adigüzel H. Time‐driven activity‐based costing: An implementation in a manufacturing company. Journal of Corporate Accounting & Finance. 2010;22(1):75-92.

13. Jalili A, Ashrafi J. Determine the cost of per student using activity-based costing method (Case Study: Science and Research Branch of Tehran). Management Accounting. 2015;8(25):83-99.

14. Rajabi A. Design and application Basics of activity-based costing system at the cost of hospital service 2012.

15. Rajabi A. Basics of designing and applying a cost-based costing system based on activity at the cost of hospital services. 2011.