مفهوم بدهکار و بستانکار

حساب جاری شرکا

حساب جاری شرکاء حسابی است که صرفا جهت دریافت ها و پرداخت های نقدی شرکاء و سهامداران با شرکت استفاده می گردد.

موارد استفاده از حساب جاری شرکاء

حساب جاری شرکاء یک حساب با ماهیت بستانکار و بدهکار می باشد.
بدین معنی که یکبار زیر مجموعه حساب کل سایر حسابهای دریافتنی و یکبار زیر مجموعه حساب کل سایر حسابهای پرداختنی تعریف می گردد.
در واقع در بستانکار بودن این حساب نشان دهنده بدهکاری شرکت به سهامداران است و بدهکار بودن این حساب نشان دهنده بدهکاری سهامداران به شرکت است.

این حساب یک حساب کمکی برای حسابداران بشمار می رود که تبادل مالی میان شرکت وشرکاء را نشان می دهد.

چند نمونه از اسناد حسابداری

هنگام دریافت پول از سهامدار (مثال: واریزی توسط آقای مرادی به حساب بانک ملی شرکت)

بانک ریالی / بانک ملی ۰۰۰/۰۰۰

جاری شرکاء / آقای مرادی ۰۰۰/۰۰۰

هنگام پرداخت پول به سهامدار (مثال: پرداخت به آقای مرادی از حساب بانک ملی شرکت)

جاری شرکاء / آقای مرادی ۰۰۰/۰۰۰

بانک ریالی / بانک ملی ۰۰۰/۰۰۰

ثبت های غیر مجاز با حساب جاری شرکاء

از حساب جاری شرکاء نباید در راستای فعالیتهایی مانند وصول مطالبات، پرداخت بدهی ها وهمچنین انجام هزینه ها استفاده کرد.
به عبارت دیگر ثبت های ذیل از طریق جاری شرکاء غیر مجاز می باشد.

مهمترین فرمول حسابداری و معادله های اساسی حسابداری با مثال، جزوه pdf و فیلم

اگر می خواهید حسابداری را خوب یاد بگیرید مطالعه این مطلب می تواند مفید باشد و مهمترین فرمول حسابداری و معادله های اساسی حسابداری با مثال، جزوه pdf و فیلم در این بخش ارائه شده است.

برای مشاهده لیست کامل اساتید و مدرسین حسابداری بر روی عبارت تدریس خصوصی حسابداری کلیک کنید. مطالعه هزینه تدریس خصوصی حسابداری هم مفید است.

در صفحه معادله اساسی حسابداری ویکی پدیا توضیحات خوبی در این زمینه ارائه شده است. معادله اساسی حسابداری یا معادله ترازنامه (به انگلیسی: basic accounting equation) مبنای معادله حسابداری دوطرفه است، که به قرار ذیل بیان می‌شود:

هر بنگاهی اموال، منابع مالی و مطالباتی دارد که دارایی نامیده می‌شود. این دارایی‌ها از حقوق صاحبان سهام بنگاه و بستانکاران آن تأمین می‌شود. بنگاه در مقابل سهام‌داران و اشخاص دیگر تعهداتی دارد، که بدهی نامیده می‌شود و باید از محل دارایی‌های بنگاه پرداخت شود. مازاد دارایی بر بدهی یک بنگاه حق مالی سهامداران بنگاه بر دارایی‌های آن است، که سرمایه نامیده می‌شود. این معادله نشان می‌دهد که در مقابل یک دلار، یک بنگاه حق مالی وجود دارد و این حق به بستانکاران یا سهام‌داران تعلق دارد. به بیان ساده، این معادله مبین آن است که جمع کل دارایی‌ها، مساوی با جمع کل بدهی‌ها بعلاوهٔ ارزش خالص (مالکیت) است.

مطالعه این جزوه pdf هم مفید است: جزوه ریاضی کنکور ارشد حسابداری

دارایی ها: "کلیه منابع اقتصادی اعم از مشهود ونامشهودکه درتملک موسسه بوده و قابل تقویم به پول و دارای منافع آتی برای موسسه باشند را دارائی نامند" .

در این تعریف موضوع مالکیت دارائی ها یکی از مهمترین ویژگیهاست و نکته قابل توجه اینکه: منابع اقتصادی که دراجاره موسسه هستند در شرایط عادی جزو دارائی های موسسه محسوب نمی شوند.

۱-۱) وجه نقد: یکی از مهمترین دارائی هایی که در همه موسسات وجود دارد وجوه نقد است. در حسابداری به انواع پول نقدی که در داخل موسسه نگهداری می شود اصطلاح "صندوق" اطلاق می شود و به وجوهی که در حسابهای جاری موسسه نزد بانکهاست اصطلاحاً " بانک " گفته می شود.

۲-۱) مطالبات: چنانچه موسسه ای خدمات یا کالای خود را بطور نسیه بفروشد از مشتریان خودطلبکار خواهد شد. البته ممکن است موارد دیگری نیز مانند پرداخت وجه دستی به دیگران مطالباتی رابرای موسسه بوجود آورد. چنانچه در قبال این نوع مطالبات اسنادی مانند سفته یا برات از مشتریان دریافت شود به آن اسناد دریافتنی گفته می شود و در غیر اینصورت مطالبات موسسه را حسابهای دریافتی می نامند.

۳-۱) بدهی ها: کلیه دیون و تعهدات موسسه به اشخاص حقیقی و حقوقی بدهی نامند. بدهی های موسسه معمولاً در اثر خرید نسیه کالا و خدمات یا دریافت وام از دیگران بوجود می آیند و ظرف مدت معینی می بایست پرداخت شوند. منبع: تابناک

این جزوه pdf هم مفید است: جزوه کامل پودمان ۱ صورت های مالی

بدهیها: تعهداتی که یک موسسه در مقابل اشخاص و موسسات دیگر دارد واز معاملات و رویدادهای گذشته ناشی شده و باید از طریق پرداخت پول و . تسویه شوند. بدهیها معمولا از خرید نسیه دارائیها، اخذ وامها، برقراری مالیات و ایراد خسارت به دیگران ناشی می شود. اجزاء اصلی بدهی به شرح زیر می باشد: • حسابهای پرداختنی • اسناد پرداختنی • پیش دریافت • وام پرداختنی

در تنظیم فهرست حسابها برای یک موسسه باید به نکات زیر توجه شود:

الف- نام هر حساب باید ماهیت آن را به روشنی بیان کند.

ب- تعداد حسابها باید به تناسب نیازهای موسسه انتخاب شود.

ج- حسابها باید به ترتیبی که در صورتهای مالی انعکاس می یابد در فهرست حسابها مرتب شود.

د- حسابها باید به ترتیبی شماره گذاری شود که شماره هر حساب نوع و طبقه بندی آن حساب را مشخص کند.

این فیلم مفید را هم مشاهده کنید: نمونه فیلم تدریس حسابداری - اصول حسابداری 1

حساب‌های بدهکار و بستانکار

در حسابداری دوبل حساب‌های مختلفی وجود دارند که این حساب‌ها یا از نوع بدهکار یا از نوع بستانکار می‌باشند. شناخت و درک حساب‌ها اصل حسابداری را تشکیل می‌دهد. حساب بدهکار و حساب بستانکار با مفهوم بدهکار و بستانکار در محاوره تفاوت دارد. حساب صندوق، حساب ملزومات اداری، هزینه‌ها، حساب بدهکاران، حساب خرید از نوع بدهکار است. حسابهای بستانکاران، فروش، در آمد از نوع بستانکار است. افزایش در حساب‌های بدهکاری، حساب را بدهکار و کاهش آن حساب را بستانکار می‌کند. افزایش در حساب‌های بستانکاری، حساب را بستانکار و کاهش آن حساب را بدهکار می‌کند. مثلاً وقتی پولی از صندوق برداشته می‌شود چون حساب صندوق از نوع بدهکاری است و چون موجودی صندوق کاهش پیدا می‌کند، گفته می‌شود که حساب صندوق، یا به اختصار صندوق، بستانکار شده‌است. یا مثلاً وقتی ملزوماتی برای شرکت خریده می‌شود، چون ملزومات اضافه می‌شود، حساب ملزومات بدهکار می‌شود. در آخرین مثال فرض کنید جنسی خریداری شده‌است، چون موجودی خرید افزایش یافته و چون حساب خرید از نوع بدهکاری است، خرید بدهکار می‌شود.

مطالعه کنید: اصول حسابداری 1 و اصول حسابداری 2

رویدادهای مالی - فرمول حسابداری

رویدادهای مالی، رویدادهایی هستند که اثر مالی داشته باشند. بطور دقیق تر میتوان گفت رویدادهای مالی رویدادهای هستند که حداقل بر یکی از عناصر معادله اساسی حسابداری (( دارایی ها، بدهی ها، سرمایه )) تاثیر بگذارند.

مثال۱: آقای احسانی در ابتدای سال ۱۳۸۳ موسسه احسانی را تاسیس و مبلغ ۵۰۰ میلیون ریال به عنوان سرمایه اولیه وارد موسسه نمود.

جواب: رویداد فوق یک رویداد مالی است زیرا در اثر آن هم دارایی های موسسه (( صندوق یا وجه نقد )) و هم سرمایه موسسه افزایش یافته است.

مثال۲: یک باب آپارتمان به مبلغ ۳۵۰ میلیون ریال بطور نقد خریداری شد.

جواب: رویداد مالی است زیرا در اثر آن یکی از دارایی ها (( صندوق یا وجه )) کاهش یافته و دارایی دیگری تحت عنوان ساختمان افزایش یافته است.

مثال۳: یک دستگاه خودرو به مبلغ ۱۲۰ میلیون ریال بصورت نسیه خریداری شد.

جواب: رویداد مالی است زیرا در اثر آن یکی از دارایی ها تحت عنوان وسایل نقلیه افزایش یافته و از سوی دیگر بدهی های دیگر نیز افزایش یافته است. منبع: armanpardaz.com

مهمترین رابطه و فرمول حسابداری پایه

فرمول حسابداری اساسا نشان می دهد که شرکت مالکیت ( دارایی مفهوم بدهکار و بستانکار آن) را به عنوان خریداری شده از طریق پول (بدهی های خود) و یا پول سرمایه گذاران خود در سرمایه گذاری در کسب و کار ( سهام یا سرمایه خود) سرمایه گذاری می کند. این رابطه را می توان به صورت یک معادله ساده بیان کرد:

معادله حسابداری: دارایی = بدهی + مفهوم بدهکار و بستانکار صاحبان سهام

این معادله باید توازنی داشته باشد، زیرا هر چیزی که شرکت مالک آن است (دارایی) باید با چیزی خریداری شود، یا یک وظیفه یا سرمایه مالک. دارایی به اقلامی مانند موجودی یا حسابهای دریافتنی اشاره دارد. نمونه هایی از بدهی ها عبارتند از وام های بانکی یا حساب های قابل پرداخت. سرمایه یا سرمایه متعلق به سرمایه یا سرمايه ای است که مالک در شرکت دارد. سود کسب و کار از دوره های گذشته حفظ می شود همچنین به عنوان سرمایه و یا صلاحیت واجد شرایط.

فرمول حسابداری یا معادله ترازنامه می تواند به دو روش دیگر بیان شود:

بدهی = دارایی - سهم مالک

دارایی مالک = دارایی - بدهی

اگر شما هر دو از سه مولفه معادله حسابداری را می دانید، می توانید جزء سوم را محاسبه کنید. اگر به یک ترازنامه نگاه کنید، همچنین می توانید ببینید که یک ترازنامه یک فرم اصلاح شده معادله حسابداری با مفهوم بدهکار و بستانکار جزئیات مربوط به سطح حساب را نشان می دهد. منبع: unitinal.com

تجزیه و تحلیل معاملات و عملیات مالی

در حسابداری همیشه معادله زیر برقرار است: دارایی= بدهیها +سرمایه این معادله را معادله اساسی حسابداری می گویند.

دارایی: عبارت است از اموال- مطالبات وسایر منابع متعلق به یک موسسه که درنتیجه معاملات- عملیات مالی یا سایر رویداد های گذشته ایجاد شده وقابل تقویم به پول و دارای منافع آتی است. بدهی: عبارت است از تعهدات موسسه به اشخاص دیگر که در اثر معاملات و رویدادهای گذشته ایجاد شده و باید از طریق پرداخت پول- تحویل کالا- انجام دادن خدمت یا انتقال سایر دارایی ها تسویه شوند.

سرمایه: عبارت است حق مالی صاحب یا صاحبان موسسه نسبت به دارایی های آنکه از کسر کردن کل بدهی ها از دارایی هابه دست می آید. رویدادهای مالی رویدادهایی هستند که بر عناصر اصلی معادله اساسی حسابداری(دارایی ها-بدهی ها و سرمایه) تأثیر گذار باشند. البته این تأثیرات باید حداقل دارای دو جنبه متقابل بدهکار و بستانکار باشد.

مثال) آقای احمدی شرکت «الف»را تاسیس و مبلغ 600 میلیون ریال به عنوان سرمایه اولیه وارد شرکت نمود.

جواب: رویداد مالی است, زیرا هم دارایی و هم سرمایه شرکت افزایش یافته است.

مثال) یک کارگر جدید با حقوق ماهانه 2 میلیون ریال استخدام شد.

جواب: رویداد مالی نیست, زیرا هیچ یک از عناصر معادله اساسی حسابداری (دارایی, بدهی, سرمایه) تحت تاثیر قرار نگرفته و تغییر نکرده است.

قاعده ی کلی برای بیان رویداد های مالی به زبان حسابداری یعنی بدهکار و بستانکار مفهوم بدهکار و بستانکار به صورت زیر است:

افزایش دارایی ها بدهکار وکاهش انها بستانکار می شود. افزایش بدهی ها وسرمایه بستانکار وکاهش انها بدهکار می شود.

مثال) یک دستگاه خودرو به مبلغ 80 میلیون ریال به صورت نسیه خریداری شد.

جواب: وسایل نقلیه (مبلغ 80 میلیون ریال افزایش یافته ) بدهکار

بدهیها (مبلغ 80 میلیون ریال افزایش یافته ) بستانکار

مثال) مقداری اثاثه اداری جمعا به مبلغ 40 میلیون ریال خریداری و 15 میلیون ریال ان به طور نقد پرداخت شدوبرای بقیه یک برگ سفته 4 ماهه تسلیم فروشنده شد.

جواب) اثاثه اداری (مبلغ 40 میلیون ریال افزایش یافته) بدهکار

صندوق (مبلغ 15 میلیون ریال افزایش یافته) بستانکار

بدهیها (اسناد پرداختنی) (مبلغ 25 میلیون ریال افزایش یافته) بستانکار منبع: malekpoor.rozblog.com

مثالی دیگر در رابطه با فرمول و معادله اساسی حسابداری

فرض کنید برای انجام فعالیتی ۱۰۰۰۰۰۰ ریال وجه نقد دارید و با قرض گرفتن ۵۰۰۰۰۰ ریال از یکی از دوستانتان وسیله مورد نیاز خود را خریداری می کنید.

در حسابداری ۱۵۰۰۰۰۰ ریال وسیله ای که خریداری کرده اید را اصطلاحا دارائی، ۵۰۰۰۰۰ ریال که قرض کرده اند را بدهی و ۱۰۰۰۰۰۰ ریال وجه نقد که داشته اید را سرمایه می گویند. با کمی دقت متوجه می شوید که در فعالیت ساده مذکور رابطه زیر برقرار است:

یا به عبارت دیگر: دارائیها=بدهیها+سرمایه

این معادله در حسابداری همواره برقرار است و به آن معادله اساسی حسابداری می گویند. معادله اساسی حسابداری مبنا و شالوده سیستم حسابداری دو طرفه است. بر اساس این معادله می توان هر یک از معاملات و عملیات مالی و رویدادهای دارای اثر مالی را تجزیه و تحلیل و آثار آن را بر عناصر معادله تعیین کرد. منبع: sainaco.net

پیشنهاد می شود بخوانید: معرفی رشته حسابداری (دبیرستان)

نحوه تشخیص ماهیت حسابها

برای شناخت ماهیت یک حساب در ابتدا باید به این نتیجه رسید که این حساب گیرنده ارزش است و یا ارزش دهنده است. اگر حسابی به شرکت ارزشی اضافه نمود این حساب ماهیت بستانکار خواهد داشت. اما اگر حسابی از ارزش شرکت چیزی کاست آن حساب ماهیت بدهکار دارد. همانطور که می دانید حساب هایی که مانده آنها بدهکار شود ماهیت بدهکار دارند. افزایش در مقدار این حساب ها در سمت بدهکار و کاهش آن در بستانکار قرار داده می شود. اما اگر مانده حساب بستانکار شود باید افزایش آن در سمت بستانکار و کاهش آن در سمت بدهکار ثبت شده و ماهیت بستانکار دارند. agahhesab.com

چند فرمول دیگر بسیار مهم حسابداری

1- درآمد عملیاتی (درآمد)

سود ناخالص – هزینه های فروش، عمومی و اداری = سود عملیاتی –سایر هزینه ها = سود خالص قبل از کسر مالیات - مالیات ۲۵% =سود خالص

2- فرمول جریان های نقدی

شروع مانده نقدی + منابع جریان نقدی (استفاده ها) از عملیات + منابع جریان نقدی (استفاده ها) از محل تأمین مالی + منابع جریان نقدی (استفاده ها) از سرمایه گذاری = پایان مانده نقدی - این فرمول منابع نقدی را اضافه می کند و موارد استفاده نقدی را کم می کند.

3- فرمول موجودی کالا

موجودی اولیه + خریدها – بهای تمام شده کالای فروش رفته = بهای تمام شده کالای موجود در انبار

4- فرمول فروش خالص

فروش ناخالص – تخفیف فروش – برگشت از فروش = فروش خالص منبع: malek-co.com

مطالعه آینده شغلی و بازار کار رشته حسابداری در ایران هم مفید است.

جدول T در حسابداری

هدف ازاین مقاله صحبت پیرامون جدول T در علم حسابداری است.
حساب T از مهمترین مفاهیم حسابداری است که از طریق آن می توان تمامی مقادیر بدهی و اعتبار حساب را رهگیری نمود.
در حسابداری جهت سهولت کار و تسهیل فرآیند درک وقایع مالی یک سری ابزار تعریف شده است.
که یکی از این ابزارها جدول T نام دارد.

حساب چیست؟

از حساب بعنوان مدرکی برای ثبت افزایش مفهوم بدهکار و بستانکار یا کاهش هر رویداد مالی یا هر قلم موجود در ترازنامه استفاده می شود.
حساب جزو پایه ی اصلی هر سیستم حسابداری و ابزاری است که اطلاعات مربوط به همه ی رویدادهای مالی مربوط به اقلام موجود در دارایی، بدهی و سرمایه در آن ثبت می شود.
بنابراین برای نگهداری اطلاعات مالی بنگاه های تجاری بصورت سازماندهی شده، حسابداران از سیستمی به نام حساب استفاده کرده و این اطلاعات را طبقه بندی می کنند.

تعریف حساب T

حساب T یک نمود بصری از حساب های واحدی است که مشابه حرف T هستند تا بتوان همه ی مقادیر بدهکار و بستانکار حساب را به راحتی رهگیری کرده و به شکل دیداری نمایش داد.
حسابی که تمامی حسابداران جهت تجزیه و تحلیل وقایع و رویدادهای مالی از آن استفاده می کنند حساب T نام دارد.
قسمت اصلی حساب T را ماهیت حساب ها تشکیل می دهند که شامل دو مورد بدهکار و بستانکار است.

ماهیت حساب چیست؟

فارغ از نوع حساب، سمت چپ حساب T همیشه طرف بدهکار و سمت راست حساب همیشه بستانکار است که ماهیت انواع حساب ها را تشکیل می دهند.
در واقع ماهیت حساب ها بیان کننده ی این موضوع است که تمامی اقلام مربوط به دارایی ها که ماهیت بدهکار دارند در سمت راست جدول قرار میگرند.

تمامی اقلام مربوط به بدهی و سرمایه ها که ماهیت بستانکار دارند در سمت چپ جدول قرار می گیرند.
بنابراین تا اینجا متوجه شدیم که ماهیت های موجود رد حسابداری متناسب با نوع اقلام شامل دو مورد بدهکار و بستانکار است.

نکته مهم

زمانیکه دو یا چند حساب درگیر در یک تراکنش شناسایی شدند، لازم است تا حداقل یکی از حساب ها بدهکار و دیگری بستانکار قرار گیرد.

سیستم حسابداری دو طرفه چیست؟

سیستم حسابداری دو طرفه یعنی هر معامله یا تراکنشی که شرکت موردنظر انجام می دهد در دو حساب متفاوت ثبت خواهد شد.
در یک حساب ورودی بدهکار و در حساب دیگر ورودی بستانکار است.

حساب های با ماهیت دوگانه

به حساب هایی گفته می شود که می توان آن ها را نیز هم در طرف بدهکار و هم در طرف بستانکار معادله حسابداری وارد نمود.

رویداد افزایش یا کاهشی آن ها در هر دو سمت بدهکار و بستانکار صورت پذیر است.
که در اینصورت مانده ی این نوع حساب ها می تواند بدهکار، بستانکار و یا صفر باشد.

حساب های بدون ماهیت (خنثی یا انتظامی)

این نوع حساب ها در هیچ کدام از طرف های حساب های مالی قرار نمی گیرند، بلکه جنبه ی تعهدی دارند و در گزارشات مالی وارد نمی شوند.

نمونه حساب با ماهیت بدهکار

حساب های موجود در گروه دارایی های جاری، هزینه ها و بهای تمام شده، دارایی های ثابت.

نمونه حساب با ماهیت بستانکار

حساب های موجود در گروه بدهی های جاری، سرمایه و درامد، بدهی های بلند مدت.

جزییات حساب T

حساب T جدولی است مشابه حرف لاتین T که از چهار قسمت تشکیل می شود شامل:

عنوان حساب

نام یا عنوان مربوط به حساب مورد نظر که در بالای خط افقی نوشته می شود بیانگر موضوع حساب است.

ستون بدهکار (سمت راست)

این ستون که یکی از ماهیت های حسابداری است که مفهوم بدهکار و بستانکار در سمت راست جدول قرار دارد و متناسب با نوع رویداد مالی موردنظر و ماهیت آن تعیین می شود.

ستون بستانکار (سمت چپ)

ستون بستانکار نیز در سمت چپ جدول قرار دارد و ماهیت دیگری است که متناسب با نوع رویداد مالی تعیین می شود.

مانده حساب (مانده بدهکار و مانده بستانکار)

بصورت مختصر یعنی هر حسابی که دارای دو طرف بدهکار و بستانکار است و به تفاضل این دو مقدار مانده ی حساب گفته می شود.
در ادامه ی این مقاله توضیحات بیشتری از مانده گیری و نحوه ی انجام آن خواهیم داد.

معادله اصلی حسابداری

معادله ی اصلی که در حسابداری تعریف شده و حسابداران بر اساس آن به تجزیه و تحلیل رویدادهای مالی می پردازند به صورت زیر است :

دارایی = بدهی + سرمایه

در این معادله ماهیت دارایی که در طرف راست معادله قرار دارد بدهکار است.
به این معنی که با افزایش دارایی آن را در طرف راست جدول T و با کاهش آن، آن را در طرف چپ جدول وارد می کنیم. (حساب با ماهیت بدهکار)

ماهیت بدهی و سرمایه نیز در این معادله بستانکار است که در سمت چپ معادله قرار گرفته است.
به این معنی زمانیکه ما با افزایش بدهی یا سرمایه روبرو هستیم آن ها را در سمت چپ جدول یعنی بستانکار وارد خواهیم کرد.

اما زمانیکه با کاهش بدهی یا سرمایه روبرو باشیم ماهیت بدهکار دارند و در سمت راست جدول وارد می شوند. (حساب با ماهیت بستانکار)

نکته قابل توجه

نکته ی مهمی که برای معادله اصلی حسابداری وجود دارد آن است که همیشه در تمامی رویدادهای مالی معادله حسابداری باید دارای تعادل باشد.

به این معنی که زمانیکه طرف راست معادله که دارایی است افزایش داشته باشد می بایست طرف چپ آن نیز بدهی یا سرمایه و یا هردوی آن ها افزایش داشته باشد.

به جز مواقعی که ما در رویداد مالی خود یک دارایی را کاهش می دهیم و دارایی دیگری را افزایش می دهیم که در اینصورت نیز معادله تعادل خود را حفظ خواهد کرد با اینکه در طرف دیگر آن هیچ تغییری رخ ندهد.

و بالعکس آن نیز برقرار است به این صورت که اگر در سمت چپ معادله رویداد کاهشی داشه باشیم
می بایست طرف راست یعنی دارایی آن نیز کاهش داشته باشد تا تعادل معادله حفظ شود.

حساب T در حساب های سود و زیان

حساب های T در صورت های سود و زیان کاربرد زیادی دارند، همچون حساب های درآمد و مخارج، سود و زیان هستند.

مفهوم مانده گیری از جدول T در حسابداری

پس از تجزیه و تحلیل های لازمه در رویدادهای مالی، فرآیند افزایش یا کاهش در حساب های مربوطه اعمال می شود که در نهایت به مانده گیری می پردازیم.

جهت مانده گیری حساب موردنظر می بایست ابتدا ارقام بدهکار و بستانکار آن را جداگانه مفهوم بدهکار و بستانکار جمع نموده و در اخر ستون مربوط به هرکدام یادداشت کرد.
سپس رقم بزرگتر را از رقم کوچکتر کم میکنیم و در ستونی که جمعش بیشتر شده است یادداشت می کنیم، به رقم حاصل شده مانده گویند.

در واقع از مانده از تفریق حاصل از جمع رقم بزرگتر از جمع رقم کوچکتر بدست می آید.

مانده بر دو نوع است:

مانده بدهکار:

اگر مجموع ارقام ستون بدهکار یک حساب بزرگتر از مجموع ارقام ستون بستانکار بدست آید به آن مانده ی آن حساب، مانده یا نتیجه بدهکار گوییم، که در اینصورت رقم مانده در ستون بدهکار قرار می گیرد.

مانده بستانکار:

اگر مجموع ارقام ستون بستانکار یک حساب بزرگتر از مجموع ارقام ستون بستانکار بدست آید نیز آن مانده را مانده یا نتیجه بستانکار گوییم، در اینصورت رقم مانده در ستون بستانکار قرار می گیرد.

نکته ی آخر:

در آخر بدلیل آنکه مبلغ حاصله از هر معامله به دو حساب منتقل می شود، یکبار بعنوان بدهکار و بار دیگر بعنوان بستانکار، به همین دلیل جمع جبری مانده تمامی حساب ها در نهایت صفر خواهد شد.

به این معنی که جمع بدهکار و بستانکار به صفر تبدیل خواهد شد و مساوی می شوند که در این حالت حساب ها را حساب های دارای توازن می گوییم.

حسابدار موفق (حسابدار شو) | آموزش حسابداری ویژه بازار کار ایران

در این مقاله ابتدا با مفهوم ساده و ثبت های حسابداری سیستم ادواری و دائمی موجودی ها آشنا میشیم سپس به مقایسه روشهای محاسبه بهای تمام شده موجودی در هریک از سیستم ادواری و دائمی می پردازیم و در آخر به بررسی نحوه ی ثبت سود و زیان ناشی از افزایش یا کاهش ارزش موجودی […]

در این مقاله ابتدا با مفهوم ساده و ثبت های حسابداری سیستم ادواری و دائمی موجودی ها آشنا میشیم سپس به مقایسه روشهای محاسبه بهای تمام شده موجودی در هریک از سیستم ادواری و دائمی می پردازیم و در آخر به بررسی نحوه ی ثبت سود و زیان ناشی از افزایش یا کاهش ارزش موجودی می پردازیم.

تعریف سیستم ادواری:

موجودی کالا و بهای آن در طی یک دوره در هیچ حسابی ثبت نمی گردد و در طول دوره مالی گردش ندارند, در پایان سال با شمارش کالا و ارزش گذاری به عنوان موجودی پایان دوره همان سال و موجودی اول دوره سال بعد در حساب ترازنامه ثبت می گردد.

تعریف سیستم دائمی :

موجودی کالا در هرفرآیند خرید و فروش بدهکار و بستانکار می شود و بها و مقدار آن در حساب موجودی ثبت می گردد. بنابراین مانده موجودی کالا را در هرزمان بطور دقیق نشان می دهد.

سوال کلیدی اول

سیستم ادواری ثبت موجودی کالا اطلاعات بهتری در اختیار مدیریت قرار می دهد یا سیستم دائمی؟

در سیستم ادواری انجام کار به روش ساده است اما اشکال آن اینست که در طول دوره موجودی ریالی انبار در اسناد حسابداری ثبت نمی شود و این به این معناست که گزارشات حسابداری به اندازه ی کافی دقیق نیستند. بنابراین می توان نتیجه گرفت که روش دائمی مناسب تر است و اطلاعات بروز تری در اختیار مدیریت در شرکتهای بزرگ قرار میدهد.

سرفصل حسابهای مورد نیاز برای سیستم دائمی:

موجودی کالا:

با هر خرید و فروش این حساب بدهکار یا بستانکار می شود.

بهای تمام شده کالای فروش رفته :

در ثبت فروش و برگشت از فروش استفاده می شود.

فروش :

در ثبت فروش استفاده می شود.

برگشت از فروش و تخفیفات :

در ثبت برگشت از فروش مورد استفاده قرار می گیرد.

سرفصل حسابهای مورد نیاز برای سیستم ادواری :

موجودی کالا :

در انتهای دوره و سند افتتاحیه استفاده می شود.

در فاکتور خرید استفاده می شود.

در ثبت فروش استفاده می شود.

برگشت از فروش و تخفیفات :

در ثبت حسابداری برگشت از فروش استفاده می شود.

سوالی که ممکن است برا حسابداران عزیز مطرح شود نحوه ی ثبت سند در سیستم دائمی و ادواری باشد

نحوه ثبت سند در سیستم دائمی:

ثبت خرید

حسابهای پرداختنی به شخص مورد نظر(بستانکار)

ثبت برگشت از خرید

حسابهای پرداختنی به شخص مورد نظر (بدهکار)

ثبت فروش

حسابهای دریافتنی از شخص (بدهکار)

بهای تمام شده کالای فروش رفته (بدهکار)

ثبت برگش از فروش

برگشت از فروش و تخفیفات (بدهکار)

بهای تمام شده موجودی کالای فروش رفته(بستانکار)

حسابهای دریافتنی از شخص (بستانکار)

نحوه ثبت سند در سیستم ادواری :

ثبت خرید

حسابهای پرداختنی به شخص (بستانکار)

ثبت برگشت از خرید

حسابهای پرداختنی به شخص (بدهکار)

برگشت از خرید و تخفیفات (بستانکار)

ثبت تخفیفات نقدی خرید

حسابهای پرداختنی به شخص (بدهکار)

تخفیفات نقدی خرید(بستانکار)

ثبت فروش

حسابهای دریافتنی از شخص(بدهکار)

ثبت برگشت از فروش

برگشت از فروش و تخفیفات (بدهکار)

حسابهای دریافتنی از شخص (بستانکار)

مقایسه روشهای ارزیابی بهای تمام شده موجودی در سیستم ادواری و دائمی

• روش FIFO در دو سیستم دائمی و ادواری موجودی ها یکسان می باشد علت آن است که موجودی اول دوره در هر دو سیستم مفهوم یکسانی دارد.
• روش LIFO در دوسیستم دائمی و ادواری یکسان نیست. علت آن است که آخرین موجودی در سیستم دائمی بعد از هر خرید تغییر کرده اما در سیستم ادواری معنای ثابت و مشخصی دارد که از طریق انبارگردانی آخر دوره مشخص میشود.
• نتیجه روش میانگین در دوسیستم به لحاظ مقطع زمانی استفاده شده برای محاسبات و میزان اطلاعات استفاده شده برای آن تفاوت خواهد داشت.

مزایا و معایب روشهای ارزیابی موجودیها

مزیت روش فایفو (FIFO) :

قیمتها نزدیک قیمت بازار هست چون برحسب قیمت نزدیک به قیمت بازار گردش فیزیکی کالا را انجام میدهیم.

معایب روش فایفو (FIFO) :

در شرایط رکودی کارایی ندارد , یعنی اینکه در شرایط تورمی کالاهایی که اول دوره تولید میشوند بهای تمام شده کم تری نسبت به کالاهای آخردوره دارند و همین باعث زیاد نشان داده شدن سود می شود و براساس سود بالا باید هزینه مالیات بیش تری پرداخت کنیم.

مزایا و معایب روش (LIFO) :

مزیت این روش ,به لحاظ اینکه بهای تمام شده کالایی که فروخته میشود بر حسب آخرین خرید ها استفاده شده , هزینه های جاری را منعکس می دهد و نسبت به فایفو سود دقیق تر است.معایب این روش , مبلغ کمتر موجودی کالا در ترازنامه .

مزایا و معایب روش میانگین موزون :

مزیت این روش , عملی و کم هزینه بودن (با در دسترس بودن موجودی کالا و قیمت کالاها)

معایب این روش , نزدیک نبودن به قیمت های بازار, ممکن است از قیمت بازار بالاتر باشد و یا پایین تر باشد که اگر بالاتر باشد باید زیان و در صورت پایین بودن سود شناسایی و ثبت میکنیم.

مزایا و معایب روش شناسایی ویژه :

مزایای این روش , رعایت اصل تطابق درآمد و هزینه (قیمت تک تک محصولات به اسم خودشون نشان داده میشود.)

معایب این روش , هزینه بر و وقت گیر می باشد.

حسابداران عزیز دقت کنند که در سیستم های نگهداری کالا(ادواری و دائمی) در پایان دوره موجودی دفاتر را با موجودی انبار تطابق میدهیم.

سوال کلیدی دوم

حالا سوال اینجاست که اگرگزارشات مبلغی موجودی های انبار بعد از ارزشگزاری متفاوت باشد از گزارش مبلغی دفاتر, چه کاری باید انجام دهیم ؟

دراین حالت باید ثبت اصلاحی بابت افزایش یا کاهش ارزش موجودی انجام دهیم.

ثبت اصلاحی موجودیها

مقایسه بهای تمام شده با قیمت بازار :

اگر ارزش بازاری موجودی هایمان افزایش یا کاهش یابد باید به عنوان سود یا زیان در دفاترشناسایی و ثبت کنیم.

شناسایی زیان کاهش ارزش :

زمانی که بهای تمام شده موجودی انبار بیشتر از ارزش بازار باشد باید طبق استاندارد حسابداری شماره 8 به اقل بهای تمام شده و خالص ارزش فروش (قیمت بازار) ثبت و شناسایی شود و مابه التفاوت به عنوان زیان کاهش ارزش شناسایی و ثبت شود.

بازیافت زیان شناسایی شده :

یعنی زمانی زیان داشتیم و اکنون زیان شرکت به دلیل افزایش قیمت بازار موجودی ها تبدیل به سود شده , مبلغ مابه التفاوت به حساب بازیافت زیان شناسایی شده ,حداکثربه اندازه زیان کاهش ارزش قبلی, میبریم.

تعریف حساب

حساب : مدرکی است که اطلاعات مربوط به هر یک از انواع دارایی ، بدهی و سرمایه و در آمد و هزینه یک موسسه بر حسب پول ( در ایران ریال ) در آن ثبت می شود .

حساب T: چگونه مبادلات را ثبت کنیم ؟ شکل حسابی که بکار گرفته می شود ، حساب T نام دارد وجه تسمیه حساب T شباهتی است که این حساب با مفهوم بدهکار و بستانکار حرف لاتین T دارد .

سمت راست حساب را اصطلاحاً « بدهکار » و سمت چپ حساب را اصطلاحاً « بستانکار » می گویند . اغلب واژه های بدهکار و بستانکار ، موجب سر درگمی افرادی می شود که جدیداً آموزش حسابداری را آغاز کرده اند . برای سهولت امر ، راهنمای زیر را در نظر داشته باشید .مفهوم بدهکار و بستانکار خط عمودی ، حساب را به دو بخش چپ و راست تقسیم می کند . عنوان حساب در بالای خط افقی نوشته می شود . برای مثال حساب T وجوه نقد یک واحد تجاری به شکل زیر است :

بدهکار = سمت راست

بستانکار = سمت چپ

افزایش و کاهش در حسابها :

نوع یک حساب تعیین میکند که افزایش و کاهش در آن چگونه باید ثبت شود . برای یک حساب مشخص ، تمام افزایشها در یک سمت و تمام کاهشها در سمت دیگر ثبت می شود .

افزایش و کاهش در حساب داراییها بدهیها و سرمایه : افزایش در داراییها، در سمت راست حساب یک دارایی مفهوم بدهکار و بستانکار و کاهش در دارییها، در سمت چپ آن حساب ثبت می شود . متقابلاً افزایش در بدهیها و سرمایه در سمت چپ حساب و کاهش در بدهیها و سرمایه در سمت راست حساب ثبت می شود .

موارد مذکور ، قواعد بدهکار و بستانکار کردن حساب میباشد . همیشه این نکته را بخاطر داشته باشید که در مطالعه حسابداری بدهکار یعنی سمت راست و بستانکار یعنی سمت چپ .

افزایش یا کاهش در حساب ، با توجه به ماهیت آن حساب ، از طریق بدهکار و یا بستانکار کردن آن صورت می گیرد .

قواعد ثبت بدهکارها و بستانکارها بر مبنای معادله حسابداری تدوین شده است :

داراییها = بدهیها + سرمایه

افزایش کاهش در حساب در آمد :

هنگامی که موسسات خدماتی در آمدی کسب می نمایند از یک سو داراییها و از سوی دیگر سرمایه مالک موسسه افزایش می یابد . طبق قاعده حسابداری می توان در آمدها را مستقیماً در بستانکار حساب سرمایه مالک منظور نمود ولی بدلیل آنکه مشخص شدن در آمدهای یک موسسه طی یک دوره زمانی خاص برای صاحب موسسه و سایر استفاده کنندگان اطلاعات از اهمیت زیادی برخوردار است از این رو در آمدهای کسب شده بجای اینکه مستقیماً در سرمایه مالک بستانکار شود در حسابهای جداگانه تحت عنوان در آمد مربوطه بستانکار می گردد . بنابراین در آمد به هنگام افزایش بستانکار می شود و مانده این حساب همواره بستانکار خواهد بود .

افزایش و کاهش در هزینه ها : هنگامی که واحد اقتصادی متحمل هزینه می شود سرمایه مالک کاهش می یابد بر اساس قاعده حسابداری می توان هزینه ها را در بدهکار حساب سرمایه ثبت کرد .

ولی به منظور این که هزینه های یک موسسه طی یک دوره زمانی مشخص گردد به جای ثبت مستقیم هزینه ها در بدهکار حساب سرمایه مالک در حسابی تحت عنوان هزینه مربوطه بدهکار می گردد . برای هزینه های مختلف می توان حسابهای جداگانه ای ایجاد نمود تا اطلاعات مربوط به هر هزینه به تفکیک مشخص گردد . نحوه ثبت افزایش هزینه ها در حساب T به شکل زیر می باشد.

لازم به توضیح است تمام پرداختهای یک موسسه هزینه به شمار نمی آید . برای مثال پرداختهای یک موسسه برای خرید اثاثیه یا پرداخت بدهیها به عنوان هزینه تلقی نمی شود .